Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл күшейтілді

2020 жылдың 6 қазанында Мемлекет басшысы ҚР кейбір заңнамалық актілеріне сыбайлас жемқорлыққақ арсыіс-қимыл мәселесіне байланысты өзгерістер мен толықтырулар енгізу бойынша заңға қол қойды. Заң сыбайлас жемқорлық көріністерінің алдын алу бойынша қосымша шаралар енгізуге бағытталған. Заңның ең маңызды бөліктерінің бірі – құнды сыйлықтарды сыйға тартуға тыйым салынуы.
Мысалы, азаматтық кодексте мемлекеттік қызметкерлерге кез-келген құнды сыйлықтарды сыйға тартуға тыйым салынады.
Ал, қылмыстық кодекстің 367-бабына сәйкес, пара беру мемлекеттік функцияларды атқаруға уәкілетті тұлғалар, оларға теңестірілген тұлғаларға, жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын тұлғаларға немесе лауазымды тұлғаларға бұрын жасаған заңды әрекетіне әркетсіздігі үшін құны 2 айлық есептік көрсеткіштен асатын сыйлықтар тарту қылмыстық жауапкершілікке әкеліп соғады.
Сондай-ақ, әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңның 676, 678-баптарына сәйкес, жеке немесе заңды тұлғалардың аталған тұлғаларға заңсыз сыйлықтар беруі әкімшілік сыбайлас жемқорлық әрекеті болып табылады.
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заңда сыбайлас жемқорлыққа қарсы шектеулер қабылдайтын тұлғалардың отбасы мүшелерінің материалдық сыйақы, сыйлықтар немесе көрсетілетін қызметтерді қабылдауға тыйым салынады.
Сонымен қоса сыбайлас жемқорлыққа қатысты құқық бұзушылықтар жасаған жағдайда неғұрлым ауыр жауапкершілікке тартылатын болады. Бұрын мұндай нормалар квазимемлекеттік компаниялардың тек бірінші басшыларына ғана қатыстыболатын.
Бұл түзетулер сыбайлас жемқорлыққа қарсы «Комплаенс» қызметтерді енгізумен бірге квазимемлекеттік сектор қызметкерлері тарапынан теріс пайдалануды болдырмаудың және сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін жоюдың тиімді шарасы болмақ.
Мемлекеттік лауазымға не мемлекеттік немесе оларға теңестірілетін функцияларды орындауға байланысты лауазымға кандидаттар болып табылатын адамдар үшін өздері лауазымға орналасуға үміткер болып отырған ұйымның басшылығына, осы ұйымда жұмыс істейтін жақын туыстары, жұбайы не жекжаттары туралы хабарлау міндеті енгізілген.
Квазимемлекеттік сектор ұйымдарында парасаттылық корпоративті стандарттарын сақтауға жауапты сыбайлас жемқорлыққа қарсы «Комплаенс» қызметтер институты енгізілді. Айта кетейік, «Комплаенс» кез келгенұйымда сыбайлас жемқорлықты болдырмау мақсатында кешенді жұмыс жүргізетін бірінші басшыға тікелейбағынатын құрылымдық бөлімше.

Ерсейтов Ардақ Жайдақұлы
Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің (Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет) Қызылорда облысы бойынша департаментінің басшысы