Табиғи апаттан зардап шеккендер көп
Әлемде бұрын-соңды болмаған табиғи апаттан Филиппинде 150-ден астам, ал Оңтүстік Африкада 400-ге жуық адам қайтыс болды.Филиппиндегі «Меги» тропикалық дауылы мен су тасқынынан 167 адам қайтыс болды. Елдегі Төтенше жағдайлар ұлттық агенттігінің мәліметінше, тағы да 110 адам із-түзсіз жоғалып, 1,9 млн адам зардап шеккен. Орталық Лейте провинциясындағы Байбай қаласының төңірегіндегі ауылдар тау баурайындағы қар көшкіні мен су басқан өзендерден айтарлықтай жапа шекті. Бір ғана Пилар
ауылы үйлерінің 80 пайызын теңіз шайып кеткен. Сонымен қатар аталған Агенттік оңтүстіктегі Давао, Минданао және орталық Негрос Ориентал провинциясында қаза тапқандар бар екенін хабарлады. Сағатына 65 шақырым жылдамдықпен соққан дауыл кезінде тұрғындар баспаналарын тастап, көз көрінген бағытқа қарай қаша жөнелген. Бірер күннен соң ауа райы тұрақталғанымен, нөсерлеп жауған жауын құтқару жұмыстарына кедергі келтірген.
«Меги» дауылы – Филиппиндегі биылғы алғашқы табиғи апаты. Ол желтоқсан айында «Рай» деп аталатын тайфуннан соң төрт айдан кейін болып отыр. Атап өтсек, «Рай» апаты елдің оңтүстік-шығыс аралдарының көпшілігін қиратып, 375 адамның өмірін жалмады, 500 мыңға жуық халық апат қасіретін көрді. Сарапшылардың айтуынша, бұл Филиппиндегі сол жылы соққан ең күшті дауыл болған.
Негізі Филиппин елі – географиялық орналасуына байланысты климаттық апаттарға бейім елдердің бірі. Әдетте бұл елдің халқы орта есеппен жылына 20 дауылды күнді басынан өткереді. «Алайда табиғаттың бағынбайтын тосын мінез көрсетуіне адамның да қатысы бар» дейді ғалымдар. Адам әсерінен болған климаттың өзгеруі тропикалық дауылдардың жылдамдығын одан әрі күшейте түскен. Оның кесірін Филиппин 2006 жылдан бері көріп келеді, бақылаушы-сарапшылар осы жылдан бастап аса қауіпті табиғи апаттар болғанын айтады.
Ал Оңтүстік Африкада су тасқынынан қайтыс болғандар саны 400-ге жуықтаған. Квазулу-Натал провинциясында құтқарушылар ажал құшқан дауыл құрбандарын іздестіріп жатыр. «Алдағы ауа райы туралы болжам да көңіл көншітерлік емес» дейді мамандар. Елдегі полиция мен әскерилердің қатарына еріктілер қосылған. Олар Дурбан қаласында болған ең жойқын апат салдарынан жоғалған адамдарды іздестіру шараларын күшейтті.
«41 мыңға жуық адам зардап шеккен су тасқынынан мыңдаған үй, ғимарат қирап, 395 адамның өмірі қиылды», деп хабарлады аймақтық төтенше жағдайлар жөніндегі министрліктің басшысы Сифо Хломука. Ал президент Кирилл Рамафоса COVID-19 пандемиясын және өлімге әкелген шілдедегі тәртіпсіздіктерді еске алып, су тасқынын «біздің елде бұрын-соңды болмаған үлкен көлемдегі апат» деп атады. «Біз індетті еңсеріп, қауіпсіз аймаққа шықтық деп ойлаған кезде, еліміз, әсіресе Квазулу-Натал провинциясы табиғи апатқа душар болды. Су тасқыны көптеген орны толмас шығындарға әкелді», деді ол.
Үкімет іздестіру-құтқару жұмыстарын дер кезінде қолға алып, ресми ақпарат тарата бастады. Соңғы мәліметтер бойынша Квазулу-Наталда із-түзсіз жоғалғандардың саны 55-ке жеткен. Осы орайда полиция қызметі іздестіру шараларына бағытталған көліктер мен тікұшақтардың санын арттырды. Rescue South Africa еріктілер ұйымының басшысы Тревис Троуэр өкінішке қарай, аман қалған адамдарды емес, қаза болғандардың мәйіттерін ғана тапқанын жеткізді. Үйлері қирап, баспанасыз қалған мыңдаған тұрғынның қазіргі жағдайы да мәз емес. Олар қаланың әр түкпірінде қираған баспаналарды паналап, картондар мен көрпешелерде ұйықтауға мәжбүр. Тұрғын үй министрі Маолоко Кубаи 13 593 үй зақымданғанын, оның 4 мыңға жуығы толығымен қирағанын мәлімдеді. Бүгінде еріктілер мен тұрғындар қала жағажайларын қатты дауылдан қалған қоқыстардан тазартып жатыр.
Нөсерлі жаңбыр мен дауылды есіне алған тұрғынның бірі «Бұл шынайы емес, қорқынышты көрініс болды, жағаға аспаннан төгілген заттар үйлерден шыққан болуы керек. Сыпырғыш, қалақ, басқа да тұрмыстық заттарды көрдік», дейді. «Дурбанның ең кедей тұрғындары жарылған құбырлардан су алып, мүліктерін балшық пен лай астынан қазып алып жатыр», дейді еріктілер.
Аймақта төтенше жағдай жарияланды. Қаржы министрі Энох Годонгвана Newzroom Afrika TV арнасында сөйлеген сөзінде алғашқы көмекке 68 млн доллар қаржы бөлінгенін жария етті.
Синоптиктер болса апат күні бірқатар ауданда 48 сағат ішінде 450 мм-ден (18 дюйм) артық нөсер жауды деп хабарлады. Бұл – Дурбандағы жылдық жауын-шашынның жартысына жуығы. Ал Оңтүстік Африканың метеорологиялық қызметі квазулунаталдықтар үшін Пасха демалыс күндерінде найзағай мен су тасқыны болу қаупі туралы ескерту жасалғанын алға тартып отыр.
Transnet мемлекеттік логистикалық компаниясы су тасқыны кезінде жабылған Дурбан портының жұмысы жанданып, көлік қатынасы мен жүк тасымалдауды қайта бастады деп хабарлады. Дурбан порты – Оңтүстік жарты шардағы ең үлкен порттардың бірі.
Дайындаған
Гүлнар ЖОЛЖАН
egemen.kz
