Әділжан Өтегенов: Отбасыны қолдау – мемлекет саясатының маңызды бағыты
Отбасы – қоғамның ең маңызды іргетасы. Ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев атап өткендей, «Мықты отбасы – мықты мемлекет құрайды». Сондықтан да бүгінгі таңда мемлекетіміздің әлеуметтік саясатының басты бағыттарының бірі – отбасы институтын нығайту және қолдау. Осы мақсатта еліміздің барлық аймақтарында отбасыларды кешенді қолдауға бағытталған орталықтар жұмыс атқаруда. Солардың бірі – Арал аудандық «Отбасын қолдау орталығы». Мекеме жаңа ережеге сай жұмысын қайта жандандырып, 2025 жылдың алғашқы жартыжылдығында бірқатар маңызды іс-шараларды жүзеге асырды. Осыған орай орталық басшысы Әділжан Өтегеновпен атқарған қызметтері туралы толығырақ білу үшін сұхбаттасқан едік.– Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев «Әрбір қазақстандық үшін отбасы – ең қастерлі құндылық болуы тиіс» деген еді. Осы тұрғыдан алғанда, отбасы институтын қолдау – мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарының бірі болып отыр. Сіздердің орталық жаңа ережеге сәйкес қызметін қайта жалғастырып отыр екен. Алдымен осы өзгерістер туралы айтып өтсеңіз...
– Иә, дұрыс айтасыз. «Отбасын қолдау орталықтарының қызметін жүзеге асыру қағидалары туралы» Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрінің 2024 жылғы 14 маусымдағы №256-НҚ бұйрығына сәйкес, «Жергілікті мемлекеттік басқарудың кейбір мәселелері туралы» Арал ауданы әкімдігінің 2025 жылғы 24 қаңтардағы №21-қ қаулысымен «Арал аудандық отбасын қолдау орталығы» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің Ережесі қайта бекітілді. Жаңа ережеге сәйкес орталық арқылы бірнеше бағыттағы қызметтер жүзеге асырылуда.
– Отбасындағы татулық пен түсіністік – ел дамуының негізі. Бұл тұрғыда медиация мен отбасылық құндылықтарды насихаттау жұмыстары қалай жүргізіліп жатыр?
– Мемлекеттік отбасы саясаты аясында некені және отбасын сақтау, жанжалдарды шешу шараларын іске асыруға басымдық берілуде. Жарты жыл ішінде 6 отбасы кәсіби медиаторлармен кездесті. Сонымен қатар заңгерлердің қатысуымен «Тұрмыстық зорлық-зомбылық – қоғам дерті», «Зорлық-зомбылықсыз балалық шақ», «Бала тәрбиесі – бір өнер», «Медиация – татулық тірегі» тақырыптарында 4 кездесу, 3 ашық есік күні және 2 психологиялық тренинг жоспарға сәйкес өткізілді. Бұл шаралар отбасылық даудың алдын алып, қоғамдағы татулықты нығайтуға бағытталған.
– Қиын жағдайға тап болған адамдарды қолдау – қоғам алдындағы үлкен жауапкершілік. Президентіміз айтқандай, «Әлеуметтік саясаттың басты мақсаты – азаматқа дер кезінде көмек көрсету». Сіздер бұл бағытта қандай жұмыстар атқардыңыздар?
– Өмірде қиын жағдайға тап болған адамдарды қолдау – біздің негізгі міндетіміз. Осыған орай FSM Social ақпараттық жүйесіне түсіндірме жұмыстары жүргізілуде. Бүгінде қала, кент және ауылдық округ әкімдерінің жетекшілігімен білім беру, денсаулық сақтау және ішкі істер органдарының өкілдерінен құралған мобильді топтың 191 мүшесі жүйеге толық енгізілді. FSM Social арқылы барлығы 265 тестілік өтінімдер қабылданып, тиісті шаралар қабылдануда. Ал нақты 4 өтінім аудандық пробация арқылы қабылданып, соған сәйкес жұмыстар жүргізіліп жатыр. Бұл жүйе қиын жағдайды ерте анықтауға және тиісті органдарды уақтылы жұмылдыруға мүмкіндік береді.
– Қоғамдағы әлеуметтік қолдау шаралары да аса маңызды. Қарттар, мүмкіндігі шектеулі жандар мен тұрмысы төмен отбасылар үшін қандай жұмыстар жүргізілуде?
– Әлеуметтік, заңдық және психологиялық қолдау бағытында ауқымды жұмыстар атқарылуда. Мәселен, белсенді ұзақ өмір сүру терапиясына – тренажорлық жаттығуларға, теннис, шахмат, дойбы сияқты ойындарға барлығы 34 адам қатысуда. Оның ішінде 7 зағип жан, 18 зейнеткер және 9 мүмкіндігі шектеулі бала бар. Бұдан бөлек, тұрмысы төмен 75 отбасыға қайырымдылық көмек көрсетілді. Өз-өзіне қызмет көрсету бұрышы арқылы 86 адамға қызмет көрсетілсе, 60 адамға құқықтық кеңес берілді. Сонымен қатар 8 адамға психологиялық кеңес беріліп, 4 жасөспірім тұрақты психологиялық көмек алуда.
Айта кету керек, «Қарызсыз қоғам» жобасы бойынша «AMANAT» партиясының аудандық филиалымен бірлесіп, 90 күннен астам несие берешегі бар 523 азаматқа түсіндірме жүргізілді. Оларға құқықтық кеңес беріліп, қарызсыз қоғам жобасына тіркеу жұмыстары ұйымдастырылды. Соның нәтижесінде 190 азаматтың құжаттары тіркелді.
– Тұрмыстық зорлық-зомбылық мәселесі – қоғамдағы ең ауыр тақырыптардың бірі. Бұл бағытта нақты қандай істер атқарылды?
– Иә, өкінішке қарай, мұндай жағдайлар бар. Жарты жылда екі оқиға тіркелді. Бірінші жағдайда Арал ауданының полиция бөлімі арқылы Жіңішкеқұм ауылдық округінің тұрғыны кішкентай баласымен орталыққа орналастырылды. Жәбірленушіге құқықтық, психологиялық және дәрігерлік көмек көрсетілді. Екінші жағдайда, «Арал аудандық көп бейінді орталық ауруханасының» 17 сәуір 2025 жылғы хатына сәйкес, Арал қаласының тұрғынына біздің мамандарымыз құқықтық, психологиялық түсіндірме жұмыстарын жүргізіп, уақытша тұру мүмкіндігі берілді. Кейін, 18 сәуір күні ол өз өтінішімен Қызылорда қаласындағы дағдарыс орталығына орналастырылды.
– Ақпараттық-түсіндіру жұмыстары қоғамды тәрбиелеудің бір жолы. Сіздер осы бағытта қалай жұмыс істеп жатырсыздар?
– Орталықтың Facebook және Instagram парақшалары арқылы ақпараттық-түсіндіру жұмыстары жүргізіліп келеді. Сонымен қатар газет беттерінде мақалалар жарияланып, үнпарақтар таратылып жатыр. Бұл жұмыстардың барлығы отбасылық құндылықтарды насихаттап, зорлық-зомбылықтың алдын алуға бағытталған.
– Полиция, білім беру, денсаулық сақтау салалары мен әлеуметтік қорғау органдарымен өзара іс-қимыл қалай жүріп жатыр?
– Жергілікті атқарушы органдармен, ұйымдармен, волонтерлермен және консультативтік-кеңесші органдармен бірлескен жұмыс жолға қойылған. Арал ауданының полиция бөлімімен бірге тұрмыстық зорлық-зомбылық профилактикасы бойынша 2025 жылға арналған жоспар бекітіліп, рейдтік жұмыстар жүргізілді. Соның нәтижесінде бала тәрбиесіне немқұрайлы қараған 12 қолайсыз отбасы анықталды. Бұл отбасылар бақылауға алынып, олардың кәмелетке толмаған балаларына білім беру, денсаулық сақтау, әлеуметтік қорғау және ішкі істер органдары арқылы кешенді жұмыстар жүргізілуде.
– Соңғы сұрағым мобильді топтардың жұмысы туралы. Президентіміз: «Мемлекеттің әрбір қолдауы адамға нақты пайда әкелуі тиіс» деген еді. Осы тұрғыда мобильді топтардың үлесі қандай болды?
– «Өмірде қиын жағдайларға тап болған адамдарды (отбасыларды) мемлекеттік органдардың құзыреті шегінде жан-жақты қолдаумен қамту жөніндегі жұмыстарды үйлестіру қағидаларына» сәйкес, 2025 жылы 31 наурызда аудан әкімінің өкімімен мобильді топ құрылды. Оның құрамына әлеуметтік қорғау, білім беру, денсаулық сақтау және ішкі істер органдары енгізілді. Бұл топтар көмекке мұқтаж адамдарды ерте анықтап, тереңдетілген сауалнамалар жүргізуде. Нәтижесінде 4 адамға психологиялық кеңес, 37 адамға құқықтық кеңес берілді. 75 адамға қайырымдылық көмек көрсетілсе, 8 адам орталықтың белсенді ұзақ өмір сүру тобына қатысып жүр. Сондай-ақ 2 азаматтың ақылы қоғамдық жұмысқа орналасуына ықпал жасалды.
Сонымен қатар орталықтың штат бірліктері де жаңа қағидаларға сәйкес қайта бекітілді. 2025 жылғы 4 шілдеде «Арал ауданының жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі» мекемесінің бұйрығымен нормативтік талаптар негізінде мамандардың біліктік талабы қайта қаралып, ішкі ауысу тәртібімен толық сәйкестендіріліп тағайындалды.
– Сұхбатыңызға рақмет! Орталық жұмысына сәттілік тілеймін!
Г.САҚТАПОВА
