Оңай ақша опындырмасын
Ұлттық валютамыздың дизайны арагідік өзгеріп отыратыны белгілі. Бұл – жалған ақша жасаушылардың жолын кесу мақсатында да енгізілетін тәсіл. Бүгінге дейін төл теңгеміздің сыртқы безендірілуі төрт рет өзгеріпті. Сонда да алаяқтар қолдан ақша жасауды қоймай келеді. 2021 жылдың қаңтар-наурыз айларында Ұлттық банк пен екінші деңгейдегі банктер барлығы 760 950 сомадағы 237 жалған ақша белгісін (236 банкнот және 1 монета) анықтаған. Ал былтыр осы кезеңде 226 банкнот табылған болатын.Кез келген елдің мемлекеттік маңызы бар айшықты белгілеріне қойылатын ерекше талаптар бар. Мысалы, Мемлекеттік Әнұранның сөзі оңай жатталатын, әуені рухты көтеретіндей салтанатты болуы керек болса, валютасы ешкім қолдан жасай алмайтындай күрделі болуы керек. Біздің төл теңгеміз осы талапқа сай келеді. Сонда да заңсыз жолмен оңай олжа тапқысы келетіндер жалған ақша жасауды қоятын түрі жоқ.
Ұлттық банктің банкноттар мен монеталар сараптамасы басқармасының бастығы Асхат Әбішевтің мәліметінше, биылғы бірінші тоқсандағы қолдан жасалған ақшалардың көбі номиналы 2 000 және 5 000 теңгелік банкноттар болған. Ал басқа банкноттар мен монеталардың үлесі 12%-ды құраған.
Жалған банкноттардың көп бөлігі – Алматыда (169), ең азы Қызылорда мен Жамбыл облыстарында анықталған.
Жасанды ақша өндірісі – бас айналдырарлық табыс әкелетін көлеңкелі бизнестің түрі. Ақпараттық технологияның қарыштап дамыған қазіргі кезеңінде технологияның барлық қыр-сырын меңгерген әккі қулар заманауи құрылғылардың көмегімен-ақ әп-сәтте жалған банкноттарды айнытпай жасап шығарады. Қазір тіпті полиграфиялық жабдықпен басып шығарған валюталарды тек банкте, арнайы құрылғының көмегімен ғана ажыратуыңыз мүмкін.
Дегенмен де банкноттың түпнұсқасын жалған ақшадан ажыратудың жолы бар. А.Әбішевтің айтуынша, еліміздегі жалған валютаның көп бөлігі жеңіл технологиямен жасалады, олар түпнұсқадағы негізгі белгілерді тек имитациялаумен ғана шектеледі. Сондықтан арнайы жабдықсыз-ақ жалған банкноттарды қолмен ұстап, мұқият қарап та анықтауға болады. Түпнұсқа банкноттың бірнеше айрықша белгісі бар. «Біріншіден, нағыз ақша шытырлақ келеді. Екіншіден, арнайы бедері болады. Сосын барлық банкнотта көру қабілеті нашар адамдарға арналған саусақ ұшымен ажыратуға болатын белгілер бар. 1000, 2000, 5000, 10000 және 20000 теңгелік банкноттарда түс өзгертетін бояумен салынған бейнелер болады. Көлбеу бұрышын өзгерткен кезде өрнек түсі жасылдан алтынға өзгереді. Сондай-ақ түпнұсқа ақшаны жарыққа тосып қараған кезде жазу шығады, ол пунктир түріндегі тұтас магнитті және үзік-үзік жіп тәрізді болады, соған назар аударған жөн», дейді Ұлттық банктің басқарма басшысы.
Дегенмен де банкноттар айналымда көп жүрген сайын осы айрықша белгілер өше бастауы мүмкін. Ескі теңгелерді айналымнан шығарып, орнына жаңасы енгізіліп отыратыны сондықтан.
Жұртшылыққа айтарымыз, пәтер немесе көлік секілді әлдебір қымбат мүлік сатарда сақ болыңыз. Қомақты ақшаны алмас бұрын банкнотты тексеретін құрылғысы бар нотариусты таңдау керек немесе банкке барып, ақшаны тексертіп, есепшотқа аудартқаныңыз жөн.
egemen.kz
