Телефонға тәуелділік тоқтамай тұр.
Қазіргізаманғытехнологиялар мен смартфондарбіздіңкүнделіктіөміріміздіңажырамасбөлігіне айналғаны жасырын емес. Балалардыңмобильдікқұрылғыларғақолжетімділігіпайдаболғаннанкейін жаңа дерт,телефонғатәуелділікпайдаболды. Телефонға тәуелділікденсаулыққа, білімге және әлеуметтікдағдыларғатеріс әсер етуіәбденмүмкін.Телефонға тәуелділікнесіменқауіпті?
Біріншіденденсаулыққафизикалықтұрғыдантеріс әсер етеді.Үздіксіз экран алдындателміріпотыру көз көруініңнашарлауына,омыртқаныңқисаюы мен қозғалыстыңаздығынансеміздіккеәкелуімүмкін.
Екіншіден, телефонға тәуелділікбаланыңпсихикалықжағдайынакеріәсерінтигізуімүмкін.Бүкілуақытынотбасымен,достарыменөткізудіңорнынавиртуалдыәлемдеөткізетіндіктен бала оқшауланып,тұйықталып,мазасызданабастайды.
Үшіншіден,смартфонғатәуелділікбаланыңсапалыбілімалуынаайтарлықтайкедергіболады.Сабақуақытында телефонға телміргенбаланың оқу үлгерімінашарлап,мектептемәселелердіңтуындауынаәкеледі.
Қалайанықтаймыз?
Балаңызда телефонға тәуелділіктіңпайдаболғанынажыратуқиыншаруаемессебебібізөзімізкейде смартфонға қалайбайланыпқалыпжатқанымыздыбілмейқалыпжатамыз.Егер сіздіңбалаңызуақытының көп бөлігін телефон ойындарында,әлеуметтікжелілердеөткізсе,өзініңхоббиінедегенқызығушылығыныңазайғанынайтып,үйірмелерден бас тартса,айтылып жатқан сын-ескертпелергеқұлақаспаса дер кезіндебаламенсөйлесіп,оғаната-анаретіндеақылайтып,телефонныңзияныжайлытүсіндіргеніңізазбал.
Соныменқатар балаға өз ережелеріңіздіұсынып,үнемібақылаудаұстаңыз.Еңәуелітелефондықолданудабелгілібіруақытшектеуінқойыңыз.Баласізбергенуақыттан артық экран алдындаотыруғаболмайтындығын өз бетіншетүсінеалуыкерек.Екіншіденбалаңыз бос уақытынтиімдіөткізуіүшін оған ьілімінжетілдіретінқосымша сабақтар мен үйірмелердікөбірекұсыныңыз.Үшіншіденсізөзіңізата-анаретінде балаға үлгіболыңыз.Қандай жағдай болмасын бала көргенінжасайды.Сондықтанқолыңызбосайқалса телефонға жүгірежөнелмеңіз.Экраналдында жұмыс істепотырсаңыз балаға ойынойнапжатпағаныңызды,маңыздыістерменшұғылданыпжатқаныңыздытүсіндіріңіз.
БалаңыздыотбасылықбелсенділіккетартыңызБірлескеніс-шаралардыұйымдастырып, балаңызбентелефонсызуақытөткізіңіз. Бұл өзарақарым-қатынастынығайтуға және баланы телефонға тәуелділіктенарылтуғакөмектеседі.
Балаңыздыңүнемісмартфоннан бас көтермейтіндеңгейгежетіп,жағдайушыққанболса психологқа апарыпарнайымамандарданкеңессұрауғақысылмаңыз.
Әлемдікғалымдарыныңайтуынша, смартфондышектен тыс пайдалану көз бен ми қызметініңнашарлауынан бөлек, обырауруынадейіншалдықтыруымүмкінекен. Ең сорақысы,оныңқауіптілігіесірткі мен түрліпсихотроптықзаттардан да аса зиянекендігінайтадыдәрігерлер.Сондықтанмамандарбаланыәсіресежасөспірім яғни өтпелікезеңдеқатаңбақылауғаалукеректігінескертеді.Айтпақшы, дәл осы сәттебалаңызнеменайналысыпотыр?
Біріншіденденсаулыққафизикалықтұрғыдантеріс әсер етеді.Үздіксіз экран алдындателміріпотыру көз көруініңнашарлауына,омыртқаныңқисаюы мен қозғалыстыңаздығынансеміздіккеәкелуімүмкін.
Екіншіден, телефонға тәуелділікбаланыңпсихикалықжағдайынакеріәсерінтигізуімүмкін.Бүкілуақытынотбасымен,достарыменөткізудіңорнынавиртуалдыәлемдеөткізетіндіктен бала оқшауланып,тұйықталып,мазасызданабастайды.
Үшіншіден,смартфонғатәуелділікбаланыңсапалыбілімалуынаайтарлықтайкедергіболады.Сабақуақытында телефонға телміргенбаланың оқу үлгерімінашарлап,мектептемәселелердіңтуындауынаәкеледі.
Қалайанықтаймыз?
Балаңызда телефонға тәуелділіктіңпайдаболғанынажыратуқиыншаруаемессебебібізөзімізкейде смартфонға қалайбайланыпқалыпжатқанымыздыбілмейқалыпжатамыз.Егер сіздіңбалаңызуақытының көп бөлігін телефон ойындарында,әлеуметтікжелілердеөткізсе,өзініңхоббиінедегенқызығушылығыныңазайғанынайтып,үйірмелерден бас тартса,айтылып жатқан сын-ескертпелергеқұлақаспаса дер кезіндебаламенсөйлесіп,оғаната-анаретіндеақылайтып,телефонныңзияныжайлытүсіндіргеніңізазбал.
Соныменқатар балаға өз ережелеріңіздіұсынып,үнемібақылаудаұстаңыз.Еңәуелітелефондықолданудабелгілібіруақытшектеуінқойыңыз.Баласізбергенуақыттан артық экран алдындаотыруғаболмайтындығын өз бетіншетүсінеалуыкерек.Екіншіденбалаңыз бос уақытынтиімдіөткізуіүшін оған ьілімінжетілдіретінқосымша сабақтар мен үйірмелердікөбірекұсыныңыз.Үшіншіденсізөзіңізата-анаретінде балаға үлгіболыңыз.Қандай жағдай болмасын бала көргенінжасайды.Сондықтанқолыңызбосайқалса телефонға жүгірежөнелмеңіз.Экраналдында жұмыс істепотырсаңыз балаға ойынойнапжатпағаныңызды,маңыздыістерменшұғылданыпжатқаныңыздытүсіндіріңіз.
БалаңыздыотбасылықбелсенділіккетартыңызБірлескеніс-шаралардыұйымдастырып, балаңызбентелефонсызуақытөткізіңіз. Бұл өзарақарым-қатынастынығайтуға және баланы телефонға тәуелділіктенарылтуғакөмектеседі.
Балаңыздыңүнемісмартфоннан бас көтермейтіндеңгейгежетіп,жағдайушыққанболса психологқа апарыпарнайымамандарданкеңессұрауғақысылмаңыз.
Әлемдікғалымдарыныңайтуынша, смартфондышектен тыс пайдалану көз бен ми қызметініңнашарлауынан бөлек, обырауруынадейіншалдықтыруымүмкінекен. Ең сорақысы,оныңқауіптілігіесірткі мен түрліпсихотроптықзаттардан да аса зиянекендігінайтадыдәрігерлер.Сондықтанмамандарбаланыәсіресежасөспірім яғни өтпелікезеңдеқатаңбақылауғаалукеректігінескертеді.Айтпақшы, дәл осы сәттебалаңызнеменайналысыпотыр?
Асылзат Жолдасова
Қорқыт Ата атындағы
Қызылорда университетінің 4-курс студенті