Айбыны асқақ Ата Заң – халықтың ортақ мұраты
Әр халықтың тағдырын айқындап, болашағына бағдар беретін ең қастерлі құжат – Конституциясы. Қазақстан халқы үшін де Ата заң тәуелсіздіктің айнымас айғағы, мемлекетіміздің берік іргетасы болып саналады. Тәуелсіздік алған алғашқы жылдар ел тарихындағы сындарлы кезең еді. Экономика мен саясат, руханият пен қоғам қатар өзгерістерді бастан өткеріп жатқан тұста, мемлекетке ең алдымен заңдық негіз, баршаға ортақ ереже, елді біріктіретін рухани бағдарлама қажет болды. Сол міндетті Қазақстан Республикасының Конституциясы атқарып шықты.Алғаш рет 1993 жылы қабылданған Конституция жас мемлекетіміздің құқықтық жүйесін айқындап берді. Дегенмен уақыт талабына сай жетілдіру қажеттілігі туындады. Тұңғыш Президенттің бастамасымен 1995 жылы жаңа Конституция қабылданып, бүкілхалықтық референдумда қолдау тапты. Бұл құжат қазіргі Қазақстанның дамуы мен демократиялық бағыттағы қадамдарының басты арқауына айналды. Ол мемлекеттік билік тармақтарының өзара қызметін реттеп, адам құқықтары мен бостандықтарын басты құндылық ретінде айқындап берді.
Ата заңымыздың ерекшелігі – оның тұрақты түрде қоғаммен бірге дамып отыруында. Уақыт алға жылжыған сайын, қоғамның талап-тілегі мен мемлекеттің жаңа мақсаттары Конституцияға да өзгерістер енгізуді қажет етті. 2007, 2011, 2017 жылдары жасалған түзетулер мемлекеттік билік жүйесін жетілдіруге, азаматтардың құқықтарын кеңейтуге, жергілікті басқаруды күшейтуге бағытталды. Ал 2022 жылы жалпыхалықтық референдум арқылы енгізілген өзгерістер Қазақстан тарихындағы аса маңызды бетбұрыс болды. Бұл реформалар президенттің өкілеттігін шектеу, Парламенттің рөлін арттыру, әділетті қоғам құруға қадам басу жолындағы айрықша оқиғаға айналды.
Конституция – халықтың еркін білдіретін ұйытқы. Оның әрбір бабында елдің тағдырына, азаматтың құқығына, ұлттың болашағына деген жауапкершілік жатыр. Мәселен, адам құқығының мызғымастығы, сөз бостандығы, ар-ождан еркіндігі секілді қағидаттар азаматқа әділдік пен теңдіктің кепілі бола алады. Сонымен бірге Қазақстанның унитарлы мемлекет екендігі, зайырлы әрі демократиялық даму жолы Конституцияда нақты бекітілген.
Ата заңның қолданылу аясы да кең. Ол мемлекеттік органдардың қызметімен қатар халықтың күнделікті өмірін реттеп отырады. Бала құқығы мен отбасылық құндылықтар, еңбек пен білім алу мәселелері, тіл саясаты, жер мен табиғи ресурстарға қатысты баптар – барлығы да тікелей халықтың игілігіне бағытталған. Конституция соттың әділдігіне сенім тудырып, азаматтардың заң алдындағы теңдігін қамтамасыз етеді.
Тарихи деректерге көз жүгіртсек, әр дәуірде халық үшін Конституция жазу – тәуелсіздіктің мәңгілік мөрін басумен тең болған. Біздің Ата заңымыз да осындай тарихи миссияны атқарды. Ол тәуелсіздік жылнамасында алтын әріппен жазылып, мемлекетімізді жаңа биіктерге жетеледі.
Қазақ халқы «Қасым ханның қасқа жолы», «Есім ханның ескі жолы», «Жеті жарғы» сияқты дала заңдарымен ғасырлар бойы өмір сүрген. Ал бүгінгі Конституция – сол дәстүрдің заңды жалғасы, заман талабына сай жаңғырып шыққан нұсқасы. Осы арқылы ел тарихындағы заң үстемдігі идеясы жаңаша сипат алып, жаңа мазмұнмен толысты.
Бүгінгі Қазақстан Конституциясының арқасында халықаралық аренада беделді мемлекетке айналды. Бейбітшілік пен татулық, этносаралық келісім – бәрі де осы заңдық негіздің арқасында орнығып отыр. Әрбір қазақстандық үшін Ата заңды құрметтеу – елін, жерін құрметтеу, болашағына адалдық таныту деген сөз.
Сондықтан Конституция – ел жүрегіндегі сенім, халықтың ортақ мұраты. Ол – әділеттің, теңдіктің, еркіндіктің бастауы. Ата заңды қастерлеу – әрбір азаматтың парызы, ұрпаққа аманат, мемлекеттің мәңгілігінің кепілі.
Г.ӘЛНИЯЗИНА
