Әлемді өзгертуге асық аңыз адам
Жұрт технократтардың пайғамбары санап кеткен Илон Маск жайында, оның ашқан жаңалықтары мен өркениетке қосқан өлшеусіз үлісі жайында айтылар әңгіме жетерлік. Өйткені ол адамзат мекендейтін алып әлемді қорғауға бағытталған компанияларды құруға, өзге әлемге өндіріс ашып, ғарышты игеруге ұмтылған физик әрі технологиялық кәсіпкер. Біз әдетте өткеннен сабақ алып, біздің заманымыздан бұрын жаңалық ашып кеткен адамдар жайында аңыздарды көп айтамыз. Ал сол бір қасаң қағиданы бұза-жарып, бірегейлікке ұмтылған қазіргінің аңызы Илон Маск десек әбден орынды болар еді.Илон Маск феномені
Оңтүстік Африкада дүниеге келген американдық кәсіпкер SpaceX, Paypal, Neuralink, The Boring Company және OpenAi сияқты серіктестіктерді құрды. Ол сонымен қатар Solar City және Tesla сияқты компаниялардың негізін қалап, жалпақ әлем жұртшылығына жанармайсыз жүретін көлік ұсынды.
Илон Рив Маск 1971 жылы 28 маусымда Претория, Оңтүстік Африка, Трансвааль қаласында дүниеге келген. Ол оңтүстік африкалық электроника инженері Эррол Маск пен канадалық модель және диетолог Майе Масктің баласы. Ол ерлі-зайыптылардың алғашқы баласы болған, бірақ оның екі ағасы бар, бірі – Кимбал, екіншісі –Тоска. Сонымен қатар Илонның әкесінің жағында бірнеше өгей ағалары бар. Эррол Масктің екінші некесінен Александра мен Аша Роуз (Хейди-Мэри Масктің қыздары) және қазіргі серіктесі Джана Безуиденхуттың бұрынғы әйелі Хайдидің ұлы Эллиот есімді адам дүниеге келді.
Илон Масктің ата-анасы 9 жасында, 1980 жылы ажырасқан. Содан кейін кішкентай бала Оңтүстік Африкада әкесімен бірге болуға шешім қабылдады, оның айтуынша балалық дәуреннің өткен шақтарында өкініштер баршылық. Мәселен, Иолн Масктің әкесі өте қатал адам болған. Жас кезінде оған да, ағасына да қатты қысым көрсеткен және ешқашан эмоционалды қолдау таппаған екен.
10 жасында Илон Маск өзінің алғашқы компьютерін, технологиясын алды, айналасынан басқа тұрақты байланыстар таба алмаған ол өзінің Commodore VIC-20-да қолданған бағдарламада өзін-өзі оқытты.
Бар-жоғы 12 жасында бизнеске келген ойын баласы «Бластар» атты ойынын «ДК және кеңсе технологиялары» журналына 500 долларға сатты. Осылай басталған бизнес әлемі бүгінде Илон үшін жайлы әрі табысты ортаға айналды.
Инновациялық көшбасшы
2019 жылы Forbes Илон Маскті "әлемдегі алғашқы инновациялық көшбасшы" деп атады. Ол Amazon онлайн сату компаниясының негізін қалаушы Джефф Безоспен бөлісті. Масктің есімі 2016 жылы әлемдегі ең мықты адамдардың Forbes тізіміндегі 21-позициясында да пайда болды. Маск әлемде үлкен өзгерістер болғанын қалайтынын және сондықтан оның компаниялары жаңартылатын энергияға, жасанды интеллектке, нейротехнологияға және көпжоспарлы өркениет құруға бағытталғанын айтты.
2019 жылы Маск туралы Forbes журналының тағы бір рейтингінде әлемдегі ең бай адамдардың 40-позициясы туралы айтылды. Ол өзінің алғашқы компаниясы Zip2-ді Compaq Computers-ке 22 миллион долларға сатқан. Генри Форд, Билл Гейтс немесе Стив Джобс сияқты технологиялық жетістіктермен Маск пен индустриядағы үлкен ақыл-ойлар арасында салыстырулар жасалды.
«Қиын және жалғыз»
Илон Маск колледж оқыған. Оның алғашқы білім деңгейлері Water Kloof House дайындық мектебінде қабылданды, содан кейін ол Брянстон орта мектебінде оқыды және ақырында Претория ұлдар мектебінде бакалавр дәрежесін алды. Ол кезде болашақ кәсіпкер жалғызбасты бала болатын, ол оқуды, әсіресе ғылыми-фантастикалық кітаптарды ұнататын. Масктің бірнеше досы болған және ол өзінің балалық кезеңін «қиын және жалғыз» уақыт деп атаған.
Ол бұзақылықтың құрбаны болды, тіпті жақын деген достарының өзі қиянат жасап, бала бизнесменді өзге жағдайлардың құрбаны етуге дейін алып барған. Қиянат жағдайлары бірнеше жылдар бойы жалғасты, бірақ Илон мектепте де өзіне қолайлы орта таба алмады. Тағы бірде командаластары оны бірнеше баспалдақтың жоғарғы жағынан лақтырып жібереді, құлағаннан кейін ес-түссіз күйде қалған оны ауруханаға жатқызуға тура келген. Осы жағдайдан кейін Маск оқиғаның салдарынан зақым келген мұрнына ота жасатуға мәжбүр болады.
Мүмкіндіктер әлемін игеру
Илон Маск сол кезде интернеттің оған ұсынған барлық әлеуетін жұмсай алмады. Осылайша ағасы Кимбалмен бірге 28 000 АҚШ долларына Zip2 құруды шешті. Компания газеттерге арналған онлайн-нұсқаулықтарды құрумен айналысқан және олар өздеріне ұнайтын клиенттерге ие болған. Бұл компанияны сатып алу туралы алғашқы ұсыныс 3,6 миллион доллар болды. Бірақ Маск оны қабылдамады және көп ұзамай Compaq Computers компаниясынан екінші ұсыныс алды, олар іздеу жүйесін жетілдіру үшін Zip2-ді қолданғысы келді.
1999 жылы Илон Маск Compaq компаниясымен 307 миллион долларға келісімшарт жасасты. Осы келісім бойынша ол өзінің алғашқы 22 миллион долларына ие болды. Бұл қаржы өзі бақылайтын Zip2 акцияларының 7 пайызына ғана сәйкес келді. Сол-ақ екен Илон Маск солтүстік америкалық миллионерлердің тізіміне енді.
Маск мұнымен тоқтап қалмай, келесі қадамының қандай болатынын көре бастады және сол жылы ол өзінің капиталын 10 миллион долларға алып, оны X.com сайты арқылы онлайн-банк құруға жұмсады.
Көп ұзамай олар Confinity деп аталатын басқа компанияға қосылды, ол желідегі төлемдермен айналысады. 2001 жылы PayPal дүниеге келді.
Марс Маск әлемінде
Илон Маск 2011 жылы адамзат Марсқа 10 немесе 20 жылда саяхат жасай алса екен деген тілегін білдірді. Бұл өзге әлемге ұмтылған адамзат талпынысының алғашқы бастамасы болды. Кәсіпкер Марстың бетіне шағын жылыжай орналастыру жобасын ойлап тапты. Сонымен қатар ол кеңістіктегі қоғамдық қызығушылықты жандандыруға бағытталған агрессивті жарнама компаниясын жоспарлады. Нәтижесінде құны адам ақылына сыймайтын қаржы болса да Марсқа саяхаттау жобасы өмірге келді. Бүгінде сол жаңалығы арқылы Илон Масктің әлем алдындағы абырой-атағы асқақтай түскен. Тіпті «Ғасыр адамы» деген теңеуге лайық дер едік.
«Tesla» табысты жоба
Tesla Model S өндірісі 2012 жылы басталды, бірақ олар әлі де аз көлік құралдары жасады.
Өздері ойлап тапқан жаңалықтарды көрсеткен кезде компанияның өтімділігі төмендеді және көптеген клиенттер ең жаңартылған модельді күтуге тапсырыс беруден бас тартты.
Маск сонымен қатар Калифорнияда, Невадада және Аризонада алты жылдам зарядтайтын станция құратындығын, сондықтан пайдаланушылар өз көліктерімен ұзақ сапарға шығуы мүмкін екенін мәлімдеді.
Tesla күн панельдерін өндіруші ретінде SolarCity-ге қосылуының арқасында әртараптандырылды, ол үшін 2,6 миллиард доллар төледі. Сонымен қатар олар энергияны сақтау шешімдерін жеткізушілер болып табылады, олар үйлерге де, кең ауқымда да.
Оңтүстік Африканың басшылығымен Tesla жетекші электромобиль өндірушілерінің біріне айналды. Mercedes және Toyota сияқты компаниялар өздерінің модельдерін жасау үшін компаниямен альянс құрды.
Сол сияқты, Солтүстік Америка Құрама Штаттарындағы күн энергиясының негізгі жеткізушілерінің бірі – Tesla мен SolarCity арасындағы ынтымақтастық ашылды, бұл 2013 жылы осы секторда екінші орынға шықты.
Илон Маск жайында...
Студенттік жылдары курстасы Адео Ресси екеуі өздері оқыған Пенсильвании Университетінің жатақханасын жалға алып, оны түнгі клубқа айналдырған. Рессидің Vogue журналына берген сұхбаты бойынша бұл жер танымал болған, күніне мыңдаған адам келіп көңіл көтерген. Ал Масктің өзі ойын-сауыққа аса қызығушылығы жоқ екен, болашақ технологиялық магнат бөлмесіне кіріп кетіп, видео ойындармен айналысқан.
The New Yorker журналының ақпараты бойынша, Маск Оңтүстік Африкадан Канадаға көшіп келген жылдары күніне бір-ақ доллармен күн көруге тура келген. Мәселен, хот-дог пен апельсиннен өзге жерге азығы болмаған.
Бүгінде Tesla технология әлемінің інжу-маржаны саналады, ал бұл үнемі осылай болған жоқ еді. 2008 жылы компания жинаған қаражатын жоғалтқан үстіне жоғалта берді. Ал SpaceX зымыранын ұшыру ісі сәтсіз аяқталды. «Бұл менің өмірімдегі ең нашар жылдар болды» дейді Илонның өзі. Ол осы кездері отбасын асырау үшін несие алуға мәжбүр болған.
Ғылыми фантастика фанаты Маск SpaceX зымыранын Марсқа жіберу идеясын жәндіктерді ұшыру арқылы тапқан. Ол алғаш тышқан мен өсімдікті ғарышқа жіберу үшін есептен шығарылған кеңестік зымырандарды сатып алуды көздеген. Алайда ресейліктерден оның әрқайсысын 8 миллион долларға сатамыз деген хабар келген соң, жоба құрдымға кетті деп ойлаған. Біраз уақыттан кейін ойлана келе, ғарышқа ұшыратын зымыранды өзім жасап шығарсам, арзанға түседі деген шешімге келген.
Дайындаған А. БИСЕНОВ
