Несие төлей алмағанда не істеу керек?

Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі былтыр мамыр айында бірқатар заңнамалық актілерге өзгерістер мен толық­тырулар енгізген еді. Соның ішінде кредиттік ұйымдардың қарыз алушы-жеке тұлғалар­дың проблемалық берешегін реттеудің бірыңғай құқықтық режімі де бар. Енді мерзімі өт­кен берешегі бар қарыз алушы жеке тұлғалар өз кредиттерін немесе микрокредиттерін қай­та құрылымдау мәселелерін құқықтық өріс шеңберінде азаматтардың өтініштерін қарауға міндеттелген кредиторлармен тікелей шеше алады.

Қаржылық қызметтерді тұ­тыну­­­шы­лардың құқықтарын қор­ғау депар­таментінің директоры Александр Терентьевтің айтуынша, бұл бірыңғай құқықтық режім қарыз алушыда қиындықтар туын­дауының алғашқы кезеңдерінде берешекті реттеуге ықпал етеді, ол әрі қарай борыштық жүк­темені азайтуға және оның қар­жы­лық жағдайының нашарлауын бол­дырмауға мүмкіндік береді.

«Бірыңғай құқықтық режім қол­даныла бастағаннан бері 25 979 қа­рыз алушы өз қарыздары бойынша талаптарды жақсарту жағына қарай өзгертті. Мәселен, 23 788 шарт бо­йынша негізгі борыш немесе сыйақы бойынша төлем­ді кейінге қалдыру мүмкіндігі берілді, 16 413 шарт бойын­ша – қарыз мерзімі өзгертілді. Бұ­дан басқа, 861 қарыз бойынша сый­ақы мөлшерлемесі төмендетілді, ішкі қайта қаржыландыру ұсынылды немесе өтеу әдісі өзгертілді. Егер сіз­­дің кредит бойынша мерзімі өткен берешегіңіз болса, мерзімі өт­кен күннен бастап 30 күн ішінде кре­дитті қайта құрылымдау үшін бірін­ші кезекте кредиторға (банкке не­месе МҚҚЖҰ-ға) жазбаша өтініш­пен немесе шартта көрсетіл­ген басқа тәсілмен жүгінуіңіз керек», дейді Александр Терентьев.

Қарыз алушы өзінің өтінішінде міндеттемелерді орындамауының себебін көрсетуі қажет. Кредитті төлеу кезінде туындаған қиын­дық­тарды растайтын құжаттардың болуы маңызды. Сонымен қатар тұтынушылар да міндеттемелерді орындау бойынша өз нұсқаларын ұсына алады. Ол нұсқалар: сыйақы мөл­шерлемесін төмендету; төлем­ді кейінге қалдыру; шарттың қол­данылу мерзімін, өтеу әдісін өзгерту; өзінің қаржылық жағ­дайын ескере отырып, жаңа төлем кестесін құру немесе кепіл мүлкін өз бетінше сату болуы мүмкін.

Кредитор қарыз алушының өтіні­шін қабылдауға, тіркеуге, қарауға және күн­тізбелік 15 күн ішінде жа­уап беруге тиіс. Ол қарыз алушы ұсын­ған шарт талаптарына өзге­ріс­терді қабыл­дай отырып келі­суі, шарт талап­тарын өзгерту жөнін­де өз ұсыныс­тарын беруі немесе себеп­тер­дің дәлел­ді не­гіз­демесін көрсете отырып, бас тартуы мүмкін.

«Егер қаржылық қызметтерді тұтынушы кредитормен келісімге келе алмаса, онда ол Агенттікке жү­гінуге құқылы. Бұл ретте өзінің кре­дит­тік ұйымға жүгінгенін және өзара қолайлы шешімге қол жеткізілмеге­нін растауды міндетті түрде ұсыну қажет», деп кеңес береді Александр Терентьев.

Агенттікке өтінішті жеке өзі немесе тиісті сенімхаты бар рес­ми өкіл арқылы беру керек. Өті­нішті жазбаша түрде немесе e-otinish ресми өтініш беру сервисі арқылы беруге болады. Әлеуметтік желілер, электронды пош­та және Агенттіктің мессенджерлері өті­ніштерді қабылдаудың ресми арналары болып саналмайды.

Өтініш берген кезде міндетті түрде ЖСН-ді, өтініштің мәнін көрсету, сондай-ақ ілеспе және растайтын құжаттарды қоса беру қажет. Осы ақпарат қамтылмаған өтініштер, сондай-ақ өтініш берушіні идентификаттау мүмкін болмайтын өтініштер қаралмайды.

«Ай сайынғы деректерді талдау, проблемалық берешек мәселелері бо­йынша қаржы реттеушісіне азаматтардан келіп түсетін өтініштер саны­ның осы жылдың басымен салыстыр­ған­да 26,7 пайызға азайғанын көрсет­ті. Бұл қарыз алушылардың процес­ті тікелей қаржы ұйымымен реттей алатындығын білдіреді. Қаржы ұйымдарының өздері баланста бейінді емес активтер көлемін ұлғайту орынсыз екенін түсінеді, сондықтан заң шеңберінде берешекті реттеуге оң көзқараспен қарайды», деп атап өтті қаржы реттеушісінің өкілі.

Жағдайдан оң нәтижемен шығуға қарыз алушы ғана емес, сондай-ақ кредитор да мүдделі. Қарыз­ды қайта құрылымдау сияқ­ты мәселені реттеу бойынша шаралар неғұрлым ерте қабылданса, соғұрлым екі тарапқа да қолайлы нұсқа табылады.

«Кредиттер мен микро­қарыз­дарды ресімдеу мәселелеріне қатысты терең ойланып, ақылға қонымды шешім қабыл­дауы қажет. Қарыз алушы кредит – бұл жауапкершілік екенін және кез келген кредитті қайтару керек­тігін нақты түсінуі керек. Кредит­тік ұйым­ға хабарласпас бұрын, алдымен қаржылық мүмкіндіктеріңізді баға­лауды естен шығармаңыз. Сондай-ақ борыш жүктемесі коэффициенті туралы еске саламыз. Қарыз алушының ай сайынғы төлемі оның ресми кірісінің жартысынан аспауға тиіс», деді ол.

Кредит рәсімдемей, жалпы кредит алу туралы шешім қабыл­дамай тұрып, шартты толығы­мен оқып шығу, қарыз беру мер­зіміне мән беру, сыйақы мөлшер­леме­сін білу, жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесін сұрау, ай сайын­ғы төлем мөлшерін білу және өтеу әдісінен хабардар болу, шарт бо­йынша міндеттеме орындалмай қалған жағдайда қандай тәуекелдер туындайтынын және қарыз алу­шыға қандай жауапкершілік жүктелеріне назар аудару қажет.

egemen.kz