Ғасыр тұзшысы
Тұз – табиғаттың өзі жасаған күрделі химиялық қосындылардың бірі. Тұз бұрынғы мұхиттардың, теңіз, көлдердің тартылып, кеуіп қалған орындарында пайда болады. Тұз адамның, жан-жануарлардың, өсімдіктердің, күллі тірі организмдердің дене құрамында болады. Тірі организмдердің бірде-бірі тұзсыз өмір сүре алмайды. Адамның дене салмағының 5,5 пайызы тұздан тұрады. Тұз металлургия өндірісінде кеңінен қолданылады. Тұз қосып балқытылып, қорытылып пісірілген металл берік болады. Металды ағарту үшін тұздың ерітіндісі қолданылады. Осыншама қасиетке ие ақ алтынды өндіріп, бүкіл Қазақстаннан тысқары елдерге танытуда қажымас қайратымен, еселі еңбегімен ел есінде қалған еңбек майталманы – Сағадин Дәріқұлов ағамыз. Соғыстан кейінгі жылдары да комбинаттың тыныс-тіршілігі қарқынды дамыды. Сол кезеңдерде өз өмірін еңбекке арнаған 1948-1958 жылдар аралығында «Аралсоль» комбинаты директоры болған Сағадин Дәріқұлов қызметін абыроймен атқарды. Ол Ақтөбе облысы, Шалқар ауданында 1912 жылы дүниеге келген. Орта білім алған соң еңбекке ерте араласты. 1948-1958 жылдары Арал ауданы, Жақсықылыш қыстағында орналасқан «Сольтресте» директор болып қызмет жасады. Директор болған жылдары өндірістік тапсырмалар ойдағыдай орындалып тұрды. Іскер басшы тұзшылар қалашығын көркейтуге айрықша ден қойды. Соғыс ауыртпалығын көп көрген тұзшылардың әлеуметтік жағдайын барынша жақсартты.Комбинаттың күрделі құрылыс бөлімі базасының негізінде құрылыс-жөндеу цехы құрылды. (1999 жылы «Аралтұз» акционерлік қоғамында жөндеу жұмысы көлемінің азаюына байланысты цех таратылды). Комбинатта тұз кептіру бөлімшесі, тұз фабрикасы, қағаз, дайын өнім, тауарлар сақтайтын қоймалар, вагон депосы салынса, кеніш тұрғындары үшін мәдениет үйі мен мектеп салдырған С.Дәріқұлов жұмысшылардың да әлеуметтік жағдайын назардан тыс қалдырмады. Тұзшыларға жаңадан үйлер, аурухана салдырды. Оған дәрігер алдырып, тұрғындардың медициналық көмек алуын қолжетімді етті.
Сағадин Дәріқұловтан кейін «Сульфат» пен «Сольтрест» қосылып, 1958 жылы «Аралсульфат» комбинаты құрылды. 1962 жылы Арал қаласына қоныс аударды. Қоныс аударғаннан кейін Сексеуіл стансасында бастауыш партия комитетінің төрағасы болды.
Еңбек ардагері 1980 жылы бұл фәнимен қош айтысты. «Ғасыр тұзшысы» атанған Сағадин Дәріқұловтың есімі 2018 жылы 12 маусымда Жақсықылыш кентіндегі көшеге беріліп, ескерткіш белгі орнатылды.
Тарихи тұлғаның тұяғы, медицина саласында қызмет жасаған зейнеткер, қызы Күләш Сұлтанова апамыз әкесі туралы естеліктермен бөлісіп, музей қорына ескі суреттері мен құжаттарын табыстады.
Осындай абзал жан, сала майталманының тұз өндіру саласындағы атқарған еселі еңбегі ұрпақтар жадында мәңгі сақталады.
Гүлнар Каримолдақызы,
Арал аудандық тарихи-өлкетану музейінің ғылыми қызметкері
