Қазақстандағы волонтерлік: жаңа формат, бағыттар мен перспективалары

Бүгінгі таңда нарықтық қатынастар жағдайында, адамдардың көпшілігі қаржылық пайда іздеген кезде, еріктілік адамдарды өзара көмек дәстүрлерін орындай отырып, қоғам алдындағы моральдық парыз туралы ұмытпауға шақырады.Адамзат тарихында әр қоғамда әрқашан ерікті, риясыз көмек көрсетуге дайын адамдар болған. Мысалы, қазақ халқының ежелгі «Асар» дәстүрі бар, орыс тіліне аударғанда «бүкіл әлемге көмек» деген мағынаны білдіреді, бұл адамдар бір адам немесе отбасы үшін орны толмас жұмысты орындауға өтеусіз, шын жүректен көмектесетін өзара көмек көрсету дәстүрі.

«Волонтер» сөзі латынның «еріктілер» сөзінен шыққан, аудармада ерікті дегенді білдіреді. Қазір біз материалдық сыйақы күтпестен, оларға мұқтаж адамдарға саналы, ерікті түрде көмек және түрлі қызметтер көрсететін адамдарды еріктілер деп атаймыз. XVII-XVIII ғасырларда Англияда, Францияда және басқа да Еуропа елдерінде олар әскери қызметке өз еріктерімен барған адамдарды атады. Өйткені сол кезде Еуропада жалпы әскери қызмет қолданылмады. «Волонтер» сөзінің қазіргі анықтамасы ХХ ғасырда кең түсінікке ие болды.

Волонтерлік қызмет түрлі әлеуметтік мәселелерді шешуге мүмкіндік береді. Әлемнің көптеген елдерінде еріктілік азаматтық қоғамның дамуына ықпал етеді және әлеуметтік капиталды құрудың құралы болып табылады. Еріктілердің күш-жігерінің арқасында әлеуметтік сипаттағы ауқымды акциялар мен іс-шаралар өткізіледі. Халықтың түрлі топтары мен жіктерінің, студенттердің, жастардың, қарттардың, балалар үйінің тәрбиеленушілерінің, мүмкіндіктері шектеулі адамдардың және басқалардың өзара іс-қимылы арқылы өз елдерінің әлеуметтік, мәдени және экономикалық өміріне қатысады.

ҚР Президентінің  2019 жылғы 26 тамыздағы №135 Жарлығымен 2020 жыл волонтер жылы болып жарияланған еді. Бұл елдегі еріктілер қозғалысын дамытуға және танымал етуге серпін берді, осы орайда жастар белсенділік танытып, қоғамға өз үлестерін қосуға септігін тигізді.

Әлеуметтік желілер дамуының арқасында әр аймақта қайырымды клубтар сияқты қауымдастықтар ашылды, олар мұқтаж адамдарға көмектесу үшін қаражат жинауды ұйымдастырады немесе сенбіліктер түрінде акциялар ұйымдастырады. ҰОС ардагерлеріне үйде көмек көрсетеді, ауыр науқастарға қолдау көрсетеді. Қазіргі уақытта COVID-2019 пандемиясының таралуына байланысты бүкіл ел бойынша еріктілер бір іс-әрекетке жұмылып, ерекше қауіп тобындағы қарт адамдарға азық-түлік жеткізуге көмектесуде.

Маңызды әлеуметтік бағдарламаларды іске асыру үшін волон­терлердің саны көп болуы қажет. Осыған байланысты волонтерлік қызметті халық арасында тек студенттер мен жастарға ғана емес, орта жастағы азаматтарға да кеңінен насихаттау қажет деп білемін. Сапалы, жүйелі волонтерлік қызмет үшін тұтастай алғанда ел деңгейінде тиімді инфрақұрылым қалыптастырып, бұл қажет болған жағдайда еріктілерді тез және тиімді жұмылдыруға мүмкіндік береді. Сондай-ақ, корпоративтік волонтерлік туралы да ұмытпау керек, оны Қазақстанда да танымал етіп, дамытуға тиіспіз.

Әлеуметтік көмекке мұктаж жандарга көмектесу еріктілердің ғана емес, әр адамзаттың міндеті болып табылатынын сезінуіміз керек.

Асылгүл Жұмағұлова,

«Тұран» университетінің студенті