Қазіргі заман жастарының кітапқа қызығушылығы: өзгерістер мен үміттер

Қазіргі заман жастарының кітапқа қызығушылығы қоғамда үнемі талқыланып жүрген өзекті тақырыптардың бірі. Цифрландырудың қарқынды дамуы мен интернеттің кеңінен таралуы жас ұрпақтың ақпаратқа деген көзқарасын өзгертті. Алайда кітапқа деген қызығушылық жоғалды ма, әлде ол жаңа сипатқа ие болды ма? Бұл сұрақтың жауабы қарапайым емес және әртүрлі пікірлерді қамтиды. Бір жағы жастардың кітап оқу дағдысы әлсіреді десе, екінші жағы олардың жаңа форматтағы әдебиеттерге деген қызығушылығы артып келеді деп есептейді.

Кітап оқу мәдениеті: сандық әлемнің әсері

Кітапты қолына алып, парақтап оқитын жастардың қатары азайды деген пікір жиі айтылады. Бұл тенденцияны интернет пен әлеуметтік желілердің, ойындардың дамуы және түрлі цифрлық құрылғылардың қолжетімділігімен түсіндіруге болады. Теледидар, смартфон, планшеттер және компьютерлер жас ұрпақтың өміріне мықтап еніп, бос уақыттың көп бөлігін алуда. Алайда цифрлық дәуір кітап оқуды толықтай ығыстырып тастады деген пікір дұрыс емес.

Жастардың өздері де кітап оқуды ұмытпағанын айтады, тек оқырмандық әдеттері өзгеріп, жаңа форматтарға бейімделген. Электронды кітаптар, аудиокітаптар мен қысқаша шолулар – заман талабына сай кітап оқудың жаңа тәсілдеріне айналды. Мысалы, Алматы қаласындағы студент Әлия Тұрсынқызы кітапты смартфон арқылы оқуды әдетке айналдырғанын айтады:

– Менің оқуға деген қызығушылығым бар, бірақ дәстүрлі кітаптарды алып жүру кейде қиын. Сол себепті мен электронды кітаптарға көшіп кеттім. Әсіресе, жолда жүргенде немесе бос уақыттарымда телефон арқылы кітап оқыған ыңғайлы. Қазір интернет арқылы кез келген кітапты тауып оқуға болады, – дейді ол.

Бұл пікір жастардың кітап оқу мәдениетінің уақыт пен технологияға байланысты түрленіп жатқанын көрсетеді. Электронды кітаптардың танымалдығы артып келеді. Олар кез келген жерден қолжетімді әрі өзімен бірге ауыр кітаптарды алып жүрудің қажеті жоқ. Сонымен қатар, жастар үшін аудиокітаптар тыңдау да кеңінен таралған трендке айналды. Жастар қолдары бос емес кезде де білім мен ақпарат алуға ұмтылады. Аудиокітап тыңдау – бір уақытта бірнеше іспен айналысуға мүмкіндік береді.

Жастар қандай кітаптарды оқиды?

Қазіргі жастардың қызығушылығы әртүрлі бағыттағы әдебиеттерге бағытталған. Бір бөлігі классикалық әдебиеттерді оқуға мән берсе, енді біреулері қазіргі заманның танымал авторларына көбірек қызығушылық танытады.

– Мен үшін мотивациялық және тұлғалық дамуға арналған кітаптар өте қызықты. Әлемге танымал кәсіпкерлердің өмірбаяны, олардың жетістікке жету жолдары туралы оқығанды ұнатамын. Мұндай кітаптар менің болашағыма бағыт береді, – дейді Данияр Жұмабаев.

Қазіргі жастардың арасында мотивациялық және өзін-өзі дамытуға арналған кітаптардың танымалдығы артып келеді. Әсіресе, шетелдік авторлардың іскерлік пен табысты болу жөніндегі еңбектері үлкен сұранысқа ие. Жастар осындай кітаптардан шабыт алып, өздерінің өмірлерін жақсартуға тырысады.

Сонымен қатар, заманауи жастар көркем әдебиетке де қызығушылық танытады. Әлем әдебиетінің жауһарлары, қазақ классиктерінің шығармалары, қазіргі заманғы фантастика мен детектив жанрындағы кітаптар оқырмандардың сүйікті тақырыптарына айналған. Жазушы Ж.К. Роулингтің «Гарри Поттер» сериясы, Джордж Оруэллдің «1984» антиутопиясы, сондай-ақ қазақ жазушысы Ілияс Есенберлиннің «Көшпенділер» трилогиясы қазіргі жастардың арасында жиі оқылатын туындылардың қатарында.

– Маған әсіресе, тарихи романдар ұнайды. Ілияс Есенберлиннің «Көшпенділер» кітабын бірнеше рет оқып шықтым. Қазақ тарихы мен мәдениеті туралы көптеген мәліметтер алдым. Мұндай кітаптардан өзіме рухани азық аламын, – дейді қала тұрғыны Меруерт Жанабекова.

Сонымен қатар, қазіргі заман жастары шетелдік авторлардың бестселлерлерін оқуға бейім. Марк Мэнсонның, Роберт Кийосакидің туындылары кең таралған. Бұл кітаптар жастардың қаржылық сауаттылығын арттыруға және өмірлік ұстанымдарын қалыптастыруға көмектеседі.

Кітап оқуға қызығушылықты арттыру жолдары

Жастардың кітапқа деген қызығушылығын арттыру бүгінгі қоғамның басты міндеттерінің бірі. Жас ұрпақтың кітап оқуын ынталандыру үшін әртүрлі тәсілдер қолданылып келеді. Әлеуметтік желілердегі кітап шолулары мен оқырман клубтары да маңызды рөл атқарады. Жастар арасындағы танымал блогерлердің кітап оқу туралы пікірлері, оқылған кітаптарды талқылау алаңдары жастарды кітапқа тартып, оқуға деген құлшынысты оятады.

Кітап жәрмеңкелері, кітап фестивальдері және кітапханалардағы кездесулер жастардың әдебиетке деген қызығушылығын арттыратын негізгі шаралардың бірі болып табылады. Мәселен, Алматы мен Астана қалаларында өтетін әдеби фестивальдер мен түрлі кітап жәрмеңкелері жастар арасында үлкен қызығушылық тудырып, оларды жаңа кітаптармен танысуға және әдеби шығармаларды бағалауға мүмкіндік береді.

Сондай-ақ, мектептер мен жоғары оқу орындарында ұйымдастырылатын әдеби кештер, ақын-жазушылармен кездесулер, оқырман конференциялары жастарды кітап оқуға баулиды. Мұндай шаралар жастарға кітап оқудың маңызын ұғындырумен қатар, оларға рухани тәрбие берудің тиімді құралы болып табылады.

Қазіргі заман жастарының кітапқа деген қызығушылығы бар, бірақ ол жаңа форматтар мен жаңа бағыттарға бейімделген. Жастар электронды кітаптар мен аудиокітаптарды таңдайды, мотивациялық, тарихи және классикалық әдебиеттерді оқуға ынталы. Жас ұрпақтың кітапқа деген қызығушылығын арттыру үшін қоғам болып ынтымақтасып, оларды әдебиетке баулу маңызды. Кітап оқу жастардың ой-өрісін кеңейтіп, рухани байлығын арттыратын негізгі құрал болғандықтан, бұл құндылықты жоғалтпай, керісінше жаңа әдістер арқылы дамытып, сақтап қалу – қоғам алдындағы маңызды міндеттердің бірі.

Г.САҚТАПОВА