Жарқын жобалар, баянды бастамалар жалғасады
Жыл бедерінде ауданның экономикалық дамуында оң тенденция қалыптасты. 7 макроэкономикалық көрсеткіш бойынша өсім бар.Инвестиция
Соңғы 3 жылда ауданға 70,0 млрд теңгеден астам инвестиция тартылған болса, биылғы көрсеткіш 27,8 млрд теңгеніқұрады.
Бұл көрсеткіш жыл соңына дейін артып, тартылған инвестиция
30,0 млрд теңгеден асадыдеп күтілуде.
30,0 млрд теңгеден асадыдеп күтілуде.
Қаржы-салық саясаты
Екі жыл бұрынаудан бюджеті 10,1 млрд теңге болса, биылғы бюджет көлемі 22,1 млрд теңгеге жетті.
Бұл ауқымды қаражат аудандағы өзекті мәселелерді шешуге, тұрғындардың өмір сүру сапасын арттыруға және ірі инфрақұрылымдық жобаларды жүзеге асыруға бағытталды.
Жыл көлемінде ауданның кірісі 17,7 млрд теңгеге орындалып, 105,3 пайызғаартты. Оның ішінде, өз түсімдеріміз 4,0 млрд теңге болып,10,0 пайызға артықорындалса, аудан бюджетінің шығысы 18,8 млрд теңге болып, 97,8 пайызды құрады.
Өнеркәсіп
Өнеркәсіп орындары 30,4 млрд теңгенің өнімін өндіріп, өсім
3,5 пайызғажетті. Оның 70 пайызы өңдеу саласына тиесілі болса, тау-кен өндірісі бойынша 7,5 млрд теңгенің өнімі шығарылды.
3,5 пайызғажетті. Оның 70 пайызы өңдеу саласына тиесілі болса, тау-кен өндірісі бойынша 7,5 млрд теңгенің өнімі шығарылды.
2024-2028 жылдар аралығында ауданда құны170,5 млрд теңгеніқұрайтын 11 инвестициялық жобаны іске асыру жоспарланып, жұмыстар жалғасуда.
Шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің саны 5139 бірлікті құрап, оның 96,3 пайызы тұрақты жұмыс істеуде.
Мемлекеттік бағдарламалармен қаржы институттары арқылы
3,6 млрд теңгенің 159 жобасы несиелендірілді. Сондай-ақ, 215,6 млн теңге болатын 146 жоба грантқа ие болды. «Кәсіпкерлікті қолдаудың кешенді бағдарламасы» аясында 2 тұрғын 5 млн теңгенің грантын жеңіп алды.
Ауыл шаруашылығы
Ауыл шаруашылығы саласында 12,8 млрд теңгенің өнімдері өңделіп, өсім 101,1 пайызды құрады. Өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда ет өндіру 103,0 пайызға, сүт өндіру 101,9 пайызға, жұмыртқа өндіру 101,0 пайызға артығымен орындалды.
Соңғы 3 жылда жалпы мал басы 20 мыңғакөбейді.
Егіс көлемі 2,2 есегеартып, 1014,7 гектарға жетті. Су үнемдеу технологиялары бойынша 117 гектар жерге егіс егілді.
Қазіргі таңда ауданда жылдық қуаттылығы 23900 тоннаболатын9 балық өңдеу зауыты мен жылдық қуаттылығы 4000 тонна болатын 15 балықты сұрыптап қатыру және сақтау цехы жұмыс жасайды.
Оның 2 зауыты биылғы жылы пайдалануға берілді. «ARAL SEA FOOD» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің балықты терең өңдеу, балық ұнын және пластикалық қайықтарды өндіру цехын салу жобасы іске асырылуда. Жобаның 2-ші кезеңі бойынша балық ұнын шығаратын цех биыліске қосылды.
Ауданда соңғы жылдары балықты қолдан өсіретін тоғандар ашу жұмыстары басталды. Қазіргі таңда жоспарланған 10 тоғанның
8-і ашылып, балықшылар ата кәсіпті жаңа қырынан дамытуда.
«Арал Рыбторг» серіктестігітұқы өсіретін тоған балық шаруашылығын құрып, тауарлы балықтың алғашқы өнімін 2025 жылы алуды жоспарлауда.
«Дипломмен ауылға!» бағдарламасы аясында 3 жылда 102 маманға 33,2 млн теңге бір жолғы көтерме жәрдемақы мен 54 маманға 301,9 млн теңге тұрғын үй сатып алуға бюджеттік кредит берілді.
Биыл «Ауыл аманаты» жобасы аясында 38 жоба қолдау тапты.
2022-2024 жылдар ішінде ауылшаруашылығы мақсатындағы пайдаланылмай жатқан 124,2 мың гектарды құрайтын 73 жер учаскесі мемлекет меншігіне қайтарылды.
Биыл облыс орталығында өткен «Алтын күз – 2024» салтанатты шарасында ауданымыз «Балық шаруашылығы саласы бойынша озат аудан» номинациясын иеленді. Сондай-ақ, ерен еңбегімен еленген шаруалар «Ауыл шаруашылығы саласының үздігі»төсбелгісі, «Озат бақташы», «Озат түйекеш», «Озат асыл тұқымды мал өсіретін үздік репродуктор-шаруашылық» номинацияларымен марапатталды.
Аудан аумағында Кіші Арал теңізі, балық шаруашылығы маңызы бар 16 көл мен 75 су шаруашылығы нысаны орналасқан.
Соңғы 3 жылда 2,5 млрд теңгеге жуық қаржыға су шаруашылығы нысандарын қалпына келтіру, жөндеу жұмыстары жүргізілді. Оның ішінде 8 канал тазартылып (Дін, Бектау, Қулы, Қайролла, Ақшақыз, Жыланды, Ералы, Нұралы жарма), «Ақлақ» су тоспасы жөндеуден өтті.
Көкарал бөгетін нығайту мақсатында Тәуір, Қарашалаң-1, Қарашалаң-2, Тұщы және Сарытерең каналдарына су тоспалары салынып, 8 су ұнғымасы қазылды (Тоғыт, Ащықұдық, Сульфат-2, Боранбай, Қазанғап Ата, Мергенсай, Ақбай, Арал-1).
Аманөткел ауылдық округіндегі Ескі арнаның, Жаңақұрылыс ауылдық округіндегі Ералы каналының жырылып кеткен бөліктері бөгеліп, қайта қалпына келтірілді.
ЖАРҚЫН ЖОБАЛАР, БАЯНДЫ БАСТАМАЛАР ЖАЛҒАСАДЫ
Жыл бедерінде ауданның экономикалық дамуында оң тенденция қалыптасты. 7 макроэкономикалық көрсеткіш бойынша өсім бар.
Инвестиция
Соңғы 3 жылда ауданға 70,0 млрд теңгеден астам инвестиция тартылған болса, биылғы көрсеткіш 27,8 млрд теңгеніқұрады.
Бұл көрсеткіш жыл соңына дейін артып, тартылған инвестиция
30,0 млрд теңгеден асадыдеп күтілуде.
Қаржы-салық саясаты
Екі жыл бұрынаудан бюджеті 10,1 млрд теңге болса, биылғы бюджет көлемі 22,1 млрд теңгеге жетті.
Бұл ауқымды қаражат аудандағы өзекті мәселелерді шешуге, тұрғындардың өмір сүру сапасын арттыруға және ірі инфрақұрылымдық жобаларды жүзеге асыруға бағытталды.
Жыл көлемінде ауданның кірісі 17,7 млрд теңгеге орындалып, 105,3 пайызғаартты. Оның ішінде, өз түсімдеріміз 4,0 млрд теңге болып,10,0 пайызға артықорындалса, аудан бюджетінің шығысы 18,8 млрд теңге болып, 97,8 пайызды құрады.
Өнеркәсіп
Өнеркәсіп орындары 30,4 млрд теңгенің өнімін өндіріп, өсім
3,5 пайызғажетті. Оның 70 пайызы өңдеу саласына тиесілі болса, тау-кен өндірісі бойынша 7,5 млрд теңгенің өнімі шығарылды.
2024-2028 жылдар аралығында ауданда құны170,5 млрд теңгеніқұрайтын 11 инвестициялық жобаны іске асыру жоспарланып, жұмыстар жалғасуда.
Шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің саны 5139 бірлікті құрап, оның 96,3 пайызы тұрақты жұмыс істеуде.
Мемлекеттік бағдарламалармен қаржы институттары арқылы
3,6 млрд теңгенің 159 жобасы несиелендірілді. Сондай-ақ, 215,6 млн теңге болатын 146 жоба грантқа ие болды. «Кәсіпкерлікті қолдаудың кешенді бағдарламасы» аясында 2 тұрғын 5 млн теңгенің грантын жеңіп алды.
Ауыл шаруашылығы
Ауыл шаруашылығы саласында 12,8 млрд теңгенің өнімдері өңделіп, өсім 101,1 пайызды құрады. Өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда ет өндіру 103,0 пайызға, сүт өндіру 101,9 пайызға, жұмыртқа өндіру 101,0 пайызға артығымен орындалды.
Соңғы 3 жылда жалпы мал басы 20 мыңғакөбейді.
Егіс көлемі 2,2 есегеартып, 1014,7 гектарға жетті. Су үнемдеу технологиялары бойынша 117 гектар жерге егіс егілді.
Қазіргі таңда ауданда жылдық қуаттылығы 23900 тоннаболатын9 балық өңдеу зауыты мен жылдық қуаттылығы 4000 тонна болатын 15 балықты сұрыптап қатыру және сақтау цехы жұмыс жасайды.
Оның 2 зауыты биылғы жылы пайдалануға берілді. «ARAL SEA FOOD» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің балықты терең өңдеу, балық ұнын және пластикалық қайықтарды өндіру цехын салу жобасы іске асырылуда. Жобаның 2-ші кезеңі бойынша балық ұнын шығаратын цех биыліске қосылды.
Ауданда соңғы жылдары балықты қолдан өсіретін тоғандар ашу жұмыстары басталды. Қазіргі таңда жоспарланған 10 тоғанның
8-і ашылып, балықшылар ата кәсіпті жаңа қырынан дамытуда.
«Арал Рыбторг» серіктестігітұқы өсіретін тоған балық шаруашылығын құрып, тауарлы балықтың алғашқы өнімін 2025 жылы алуды жоспарлауда.
«Дипломмен ауылға!» бағдарламасы аясында 3 жылда 102 маманға 33,2 млн теңге бір жолғы көтерме жәрдемақы мен 54 маманға 301,9 млн теңге тұрғын үй сатып алуға бюджеттік кредит берілді.
Биыл «Ауыл аманаты» жобасы аясында 38 жоба қолдау тапты.
2022-2024 жылдар ішінде ауылшаруашылығы мақсатындағы пайдаланылмай жатқан 124,2 мың гектарды құрайтын 73 жер учаскесі мемлекет меншігіне қайтарылды.
Биыл облыс орталығында өткен «Алтын күз – 2024» салтанатты шарасында ауданымыз «Балық шаруашылығы саласы бойынша озат аудан» номинациясын иеленді. Сондай-ақ, ерен еңбегімен еленген шаруалар «Ауыл шаруашылығы саласының үздігі»төсбелгісі, «Озат бақташы», «Озат түйекеш», «Озат асыл тұқымды мал өсіретін үздік репродуктор-шаруашылық» номинацияларымен марапатталды.
Аудан аумағында Кіші Арал теңізі, балық шаруашылығы маңызы бар 16 көл мен 75 су шаруашылығы нысаны орналасқан.
Соңғы 3 жылда 2,5 млрд теңгеге жуық қаржыға су шаруашылығы нысандарын қалпына келтіру, жөндеу жұмыстары жүргізілді. Оның ішінде 8 канал тазартылып (Дін, Бектау, Қулы, Қайролла, Ақшақыз, Жыланды, Ералы, Нұралы жарма), «Ақлақ» су тоспасы жөндеуден өтті.
Көкарал бөгетін нығайту мақсатында Тәуір, Қарашалаң-1, Қарашалаң-2, Тұщы және Сарытерең каналдарына су тоспалары салынып, 8 су ұнғымасы қазылды (Тоғыт, Ащықұдық, Сульфат-2, Боранбай, Қазанғап Ата, Мергенсай, Ақбай, Арал-1).
Аманөткел ауылдық округіндегі Ескі арнаның, Жаңақұрылыс ауылдық округіндегі Ералы каналының жырылып кеткен бөліктері бөгеліп, қайта қалпына келтірілді.
Экология
Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес Үкіметтің қолдауымен мемлекетаралық келісімдердің нәтижесінде соңғы жылдары теңізге жоғарыдан келетін судың көлемі екі есеге артты.
Аралдың экологиялық жағдайын жақсарту бағытындағы жұмыстарға инвесторларды тарту жүйелі жүргізілуде.
Еліміз биылғы жылдан бастап Халықаралық Аралды құтқару қорына төрағалық етуде.
Үстіміздегі жылдың сәуір айында ауданымызға Еуроодаққа мүше 19 мемлекеттің елшілері арнайы іс-сапармен келді. Қонақтар Кіші Арал теңізін көріп, оған климаттық, экологиялық жағынан қарап, құмды алқапқа төзімді өсімдік түрлерін егуді және құм көшкінін тоқтату мақсатында атқарылуы тиіс жұмыстар мен қажетті қолдау шараларының бағытын айқындады.
Мемлекет басшысының Кіші Аралды сақтау және дамыту жөніндегі тапсырмасына сәйкес, Үкімет басшысы О.Бектенов Кіші Аралдың жағдайымен танысып, суды үнемдеу және экология бойынша атқарылып жатқан жұмыстарды бағамдады.
Сондай-ақ, аймақ басшысы Н.Нәлібаев, «ҚазМұнайГаз» басқарма төрағасы М.Мырзағалиев, Экология және табиғи ресурстар Бірінші вице-министрі Н.Шарбиевтің және меценат-кәсіпкер, «Freedom Holding» компаниясының басты меншік иесі Т.Турловтың ауданға жасаған іс сапарында тиісті қаржыларды бөлу туралы келісім жасалды.
Сонымен бірге, сапар барысында Арал теңізінің құрғаған ұлтанындағы сексеуіл егу жұмыстарына қатысты. Бүгінгі күнге 51,6 мыңгектарға 15,3 млн дана көшет отырғызылды.
Бұл жаңалықтарға қоса, облысқа арнайы іссапармен келген Франция Президентінің арнаулы өкілі Б.Помпили бастаған делегация өкілдері және Қазақстан Республикасы Президентінің халықаралық экологиялық ынтымақтастық жөніндегі арнайы өкілі З.Сүлейменова ауданымызда болды. Делегация мүшелері теңіздің тартылуы әсерінен болған экологиялық мәселелермен танысып, оны жақсарту мәселелерін талқылауды «OneWater»саммитіне ұсынатындығын білдірді.
Ауданда Орта Азияда алғаш болып «Геопарк» ашылды. «Geopark Aral»жобасы ауданның әлеуметтік-экономикалық дамуына, экологиялық жағдайдың оңалуына, өңірге туристерді тартуға, жаңа жұмыс орындарының ашылуына мол мүмкіндіктер туғызады деп күтілуде.
Арал теңізі мәселесіне шетелдіктер мен халықаралық қорлардың назарын аудару, өңірдегі экологиялық ахуалды жақсартуға бағытталған осындай маңызды жобалар жалғаса беретін болады.
Құрылыс жұмыстары
Құрылыс саласында да айтарлықтай өсім бар. Соңғы 3 жылдаауданда36,1 млрд теңгенің құрылыс жұмыстары жүргізілді. Оның ішінде 87 509шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді.
Халықты сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету мақсатында соңғы 3 жылда 1,6 млрд. теңгеге 80 шақырым ауыз су желілері жаңартылып, Ақбасты елді мекеніне тартылған желі құрылысы аяқталса, «Тоқабай-Абай»ауыз су желісінің құрылысын мерзімінде аяқтауға күш салынады. Аталған жұмыстардың нәтижесінде ауданды таза ауыз сумен қамту көрсеткіші 95,9пайызғажетеді.
Бұл бағыттағы қуанышты жаңалық – Ерімбетжаға, Тастүбек елді мекендеріне ауыз су желісін тарту жобасының қаржысы бөлінді. Құрылыс жұмыстары келер жылы басталады.
Қазіргі таңда «Арал-Сарбұлақ» топтық су құбырының 200 шақырымнан астам бірінші желісінің тозу деңгейі 80 пайызды құрап отыр.
Келер жылы қазір тұтынып отырған ауыз су құбырының екінші желісін тарту бойынша құрылыс жұмыстары жүргізіледі. Жоба құны 43 млрд теңге.
Газдандыру
Ауданды газдандыру бойынша соңғы 3 жылда 6,8 млрд теңгеге 228,3 шақырым газ желісі жүргізілді. Қазіргі таңда аудан халқының
71,2 пайызы газбен қамтылған. Оның ішінде, биыл Арал қаласындағы №4, №5, №6 мөлтек аудандары және Сексеуіл кенті мен Шижаға елді мекенінің тұрғындары көгілдір отынға қосылды.
Сыр беткейдегі жұртшылық үшін жағымды жаңалық – құны 6,3 млрд теңгені құрайтын Қамыстыбас елді мекенін газдандырудың автоматты газ тарату стансасы жобасы басталды. Бұл станса арқылы 8 елді мекендегі 11 мыңға жуық халыққа кезең-кезеңімен көгілдір отын жеткізуге мүмкіндік болады.
Тұрғын үй
Халықты баспанамен қамту – мемлекет үшін қашан да басым бағыттардың бірі. Ұлттық жобалар аясында соңғы 3 жылда ауданда 3,6 млрд теңгеге 286 пәтерсалынып, пайдалануға берілді. Биылдың өзінде мемлекеттік бюджеттенбөлінген 2,2 млрд теңгеге салынған 150 пәтерге тұрғындар қоныстанды.
Үстіміздегі жылдың тағы бір басты жаңалығы – Арал қаласындағы кәріз желісінің құрылысы. Бұл мәселе осы кезге дейін жергілікті тұрғындар тарапынан үнемі көтеріліп келді. Жоба бойынша жалпы ұзындығы12 шақырым болатын кәріз желісіне бірінші кезекте 15 әлеуметтік нысан қосылатын болады. Кәріз құбыры келер жылы пайдалануға беріледі. Кәріз жүйесін іске қосу арқылы Арал қаласынан заманауи үлгідегі көпқабатты тұрғын үйлерді салуға мүмкіндік туындайды.
Биылғы жылы аудан орталығында құны 1,7 млрд теңге болатын «Руханият» орталығының құрылысы басталды. Пайдалануға тапсыру мерзімі келер жылдың еншісінде.
Сексеуіл кентіндегі 40 орындық аурухана құрылысы аяқталып, ел игіліне табысталғалы тұр. «Ұлт саулығын нығайту» жобасы аясында салынып жатқан Тоқабай елді мекеніндегі дәрігерлік амбулатория да пайдалануға берілді.
Қалада орналасқан «Қамқорлық» ерте араласу оңалту орталығы қайта жаңғыртудан өтуде. Нысан 2025 жылдың І жарты жылдығында ашылады.
«Жайлы мектеп» ұлттық жобасы аясында өткен жылы Арал қаласынан бой көтерген 300 орындық мектеп құрылысы толық аяқталды, қаңтар айының басында балалар игіліне табысталады. Келер жылы Сексеуіл кентіндегі дәл осындай білім ордасы пайдалануға беріледі.
Мұнымен қоса, облыс әкімінің қолдауымен, мердігерлердің демеушілігімен Тоқабай елді мекеніндегі 100 орындық мектеп, кәсіпкер тарапынан салынған Ақшатау елді мекенінде 60 орындық мектеп пайдалануға берілді.
Келер жылдың жақсы жаңалығы Мергенсай ауылдық округіндеқұны 2 млрд 333 млн теңге болатын 150 орындық жаңа мектеп бой көтеретін болады.
Жылдың тағы бір жағымды жаңалығы – ауылдық елді мекендерді дамыту мақсатында аудандық бюджет есебінен Қамыстыбас, Қосжар ауылдарында әкімшілік ғимараттары салынып, пайдалануға берілді.
«Ауыл – ел бесігі» бағдарламасы аясында Шижаға елді мекенінде денешынықтыру және сауықтыру кешенінің және Аманөткел ауылында 150 орындық клубтың қаржысы бөлініп, құрылыс жұмыстары басталды. Аталған жұмыстар өтпелі негізде жүргізіледі.
Инфрақұрылым
Мемлекет басшысы облыс халқы тарапынан көтеріліп жүрген Қызылорда қаласынан Ақтөбе қаласына дейінгі жол бөлігін І санаттағы жолға ауыстыру мәселесін Үкіметке тапсырған болатын.
Осыған байланысты биыл аталған жоба Ақтөбе облысынан бастау алды. Ендігі кезекте «Батыс Еуропа-Батыс Қытай» халықаралық транзиттік автодәлізінің Қызылорда қаласынан Ақтөбе облысы бағытындағы ұзындығы 566 шақырым жол бөлігін 4 жолақты автомобиль жолына ауыстыру жобасы дайындалуда. Техникалық-экономикалық негіздеме бойынша жобаның болжамды құны1 трлн 380 млрд теңгені құрайды.
Жалпы аудан бойынша аудандық маңызы бар автомобиль жолдарының ұзындығы 783,4 шақырым болса, оның 421,1 шақырымы, яғни 53,8 пайызы жақсы және қанағаттанарлық жағдайда.
2024 жылға көлік инфрақұрылымын дамыту мақсатында барлығы 5,1 млрд теңгеқаржы бөлінді.
Темір жол үстінен өтетін аспалы көпір құрылысы жалғасуда. Қазіргі таңда көпірдің негізгі тіреуіштері қойылған, келер жылы халық игілігіне ұсынылады.
Сонымен бірге, «Моно және шағын қалаларды дамыту» бағдарламасы аясында Арал қаласында 3 жоба жүзеге асырылуда. Қазіргі таңда бас шаһарда жалпы ұзындығы 133,2 шақырымды құрайтын 228 көше болса, соның 79 көшесі асфальтталған, 26-сына қиыршық тас төселді.
Аталған жұмыстарды өз кезегінде жалғастыру үшін бірқатар жобалар іске асырылуда. Оның ішінде, 489,3 млн теңгеге Арал қаласындағы жалпы ұзындығы5,3 шақырымды құрайтын 7 көшенің автомобиль жолының құрылысы жүргізілуде (К.Өтенов, М.Мәметова, Т.Бөріқұлов, А.Төлегенұлы, М.Дулатов, К.Сәрсенбаев, Қ.Сәтбаев).
Бақтыбай батыр көшесінің автомобиль жолын қайта жаңғырту жобасын қаржыландыру жұмыстары да шешімін тапты. Аталған жұмыстар келер жылға өтпелі.
Аудан бюджеті есебінен Арал қаласындағы 8 көшенің автомобильжолына қиыршық тас төселді (Т.Бокин, Ж.Әмірханұлы, М.Төлебаев, Ж.Сауытбаев, Т.Шевченко, М.Елеуов, Астана, № 1 шағын ауданында жаңадан салынған тұрғын үйлерге кіре беріс).
Инфрақұрылымды дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған «Қуатты өңірлер – ел дамуының драйвері»мемлекеттік бағдарламасы аясында жоба құны – 6205,7млн теңге болатын 6 жоба іске асырылуда.
Аудандық маңызы бар «Самара-Шымкент-Шөміш-Аралқұм» автожолының құрылысына ағымдағы жылы республикалық бюджеттен 1 млрд 053,2 млн теңге қаралып, бүгінде «Самара-Шымкент» тас жолынан темір жолға дейінгі кіре беріс жолдың 1,2 шақырымына қиыршық тас төселді.
Шөміш және Аралқұм елді мекендерінің аралығының
7 шақырымына қиыршық тас жайылды.
Аудандық маңызы бар «Жаңақұрылыс-Бекарыстан би», «Қызылжар елді мекеніне кіре беріс»автомобиль жолдары орташа жөндеуден өткізіліп, асфальтталса, Аққұлақ елді мекеніне кіре беріс, «Қызылжар-Шөмішкөл»автомобиль жолдарына қиыршық тас төселді.
Ал, жоба құны 1 576,6 млн теңге болатын аудандық маңызы бар«Самара – Шымкент-Бекбауыл»автомобиль жолының құрылысы жалғасын табуда.
«Ауыл – ел бесігі»мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде Жақсықылыш кентінің 12 көшесі жөндеуден өтеді. Осы бағдарлама аясында келер жылы Сексеуіл кентінің 5 көшесіне, Қаратерең елді мекенінің 1 көшесіне орташа жөндеу жұмыстары жүргізіледі.
Мұнымен бірге, облыстық бюджет есебінен аудандық маңызы бар «Арал-Жалаңаш», «Қаратерең-Жаңақұрылыс»бағытындағы втожолдар және Қосжар елді мекенінің 1 көшесі орташа жөндеуден өтетін болады.
Бүгінде аудандық маңызы бар «Самара-Шымкент-Сексеуіл» автомобиль жолын күрделі жөндеуден өткізу жобасы да дайындалды. Жоба құны 5,4 млрд теңге. Қаржыландыру көзі іздестірілуде.
БиылАрал қаласындағы көпқабатты 6 тұрғын үй жөндеуден өтуде. Аудан орталығындағы 28 көшеге түнгі жарық шамдарорнатылды. Бүгінде қала бойынша 228 көшенің 67 пайызы(152-і) жарықтандырылған. Мұнымен қоса, қала аумағында 72 дана бейнебақылау камералары мен 7 дана «Сергек» камералары қондырылды.
2024-2026 жылдары республикалық және облыстық бюджеттен қаржыландыру мақсатында тиісті салалық басқармалар мен министрліктерге сала бойынша құны 27 млрд 189 млн теңге құрайтын45 жоба әзірленіп, ұсынылды. Нәтижесі күтілуде.
Электр желілерін жаңарту жұмыстары бойынша 783,0 млн теңге қаржыға Жақсықылыш кенті мен қала аумағындағы №1, №5, №6, №8 мөлтек аудандарының 54,2 шақырым желілері жаңартылса, Арал қаласы мен Шижаға елді мекенінің әуе желілерінің қайта жаңғырту жұмыстары жалғасын табуда.
Бейнебақылау камераларын орнату бойынша Сексеуіл кентінде 10 бақылау камерасы қойылса, одан бөлек демеушілер есебінен Аққұм ауылдық округінде 9 бақылау камералары орналастырылды.
7 елді мекенде жалпы құны 96,9 млн теңге құрайтын балалар ойын алаңдары мен демалыс орындары салынып, абаттандырылса (Арал, Жақсықылыш, Ақбай, Жалаңаш, Ерімбетжаға, Абай, Аралқұм),
6 елді мекеннің түнгі жарықтандыру мәселесі шешілді (Сексеуіл, Атанши, Көктем, Қарашалаң, Бекбауыл, Үкілісай).
Мұнымен қоса, демеушілердің қаржыландыруымен Арал қаласында, Райым ауылдық округінде 2 балалар ойын алаңы,
1 футбол алаңы салынды.
Әлеуметтік сала
Жұмыспен қамту
Мемлекет басшысының әрбір 10 мың адамға 100 жаңа жұмыс орнын ашу жөніндегі тапсырмасына сәйкес,үстіміздегіжылы 974 орын жаңа жұмыс орны ашылды.
Жұмыссыздық деңгейі 5,0% құрады. Жұмыс іздеуші ретінде орталыққа хабарласқан 6496 адамның 1547-і тұрақты жұмысқа орналастырылды.
Білім беру саласы
Биылғы жылы білім саласында байыпты бастамалар қолға алынып, жарқын жобалар жүзеге асты. Ауданымызда Қызылорда Ашық университетінің қашықтықтан білім беру орталығы ашылды.
Орталықты ашудағы басты мақсат ашық, қолжетімді білім беру мүмкіндіктерін кеңейту және қашықтықтан оқыту жүйелері мен кәсіби стандарттар арқылы білім беруге ықпал жасау және тұрмысы төмен отбасыларынан шыққан балалардың жақын жерден жоғары білім алуға мүмкіндік жасау. Бүгінде оқу орны филалында 43 студент білім алуда.
Аудандағы жалпы орта білім беретін 48 мектепте 17 599 оқушы дәріс алады. Жыл басынан бері аудандағымектептер 3 химия, 2 биология, 1 физика, 5 СТЕМ пән кабинеттерімен қамтамасыз етілді.
Білім сапасының басты көрсеткіштерінің бірі – Ұлттық бірыңғай тестілеу. Атап өту керек, биыл оқушылар үшін Ұ.Қараманов атындағы
№262 мектеп-гимназиясында ұлттық бірыңғай тестілеу пункты ашылып, оқушыларға тестті аудан орталығынантапсыруға мүмкіндік жасалды. Биылғы тестілеу нәтижесімен, мемлекеттік грант конкурсына қатысқан 681 түлектің 82 пайызы мемлекеттік грант иеленді. Орташа көрсеткіш 84 баллды құрап, ауданымыз соңғы төрт жылда облыста алғашқы үштіктен түспей келеді.
Сондай-ақ, аралдық 13 оқушы республикалық және халықаралық олимпиадалар мен конкурстардың жүлдегері атанды. Аудан бойынша
2 мұғалім «Қазақстан ұстазы» премиясының 50 үздік ұстаз қатарына енсе, 2 ұстаз «Ы.Алтынсарин» төсбелгісімен марапатталды. Мұнан бөлек, 9 мұғалім халықаралық, республикалық конкурстардан, 21 педагог облыстық жарыстардан жүлдемен оралды.
Қадамдық жоспарды орындау және 2-6 жас аралығындағы балаларды балабақшамен қамту мақсатында Арал қаласынан – 3, Шижаға елді мекенінен – 1 жеке бөбекжай-бақша ашылды.
Жалпы ауданда 3-6 жас аралығындағы балалардың барлығы
100 пайыз мектепке дейінгі білім беру мекемелерімен қамтылса, 2-6 жастағы бүлдіршіндердің қамтылу деңгейі 85 пайызды құрады.
Келер жылы жеке кәсіпкерлер тарапынан Қаратерең елді мекенінен 75орындық және Аралқұм елді мекенінен 40 орындық бөбекжай-бақшасы ашылады деп жоспарлануда.
Денсаулық сақтау саласы
Аудандағы 52 медициналық мекемеде 140 дәрігер мен 687 орта буындымамандар қызмет көрсетеді.
Жыл көлемінде салаға 25 дана санитарлық автокөлік табысталып, шалғай орналасқан Жіңішкеқұм, Құланды, Жаңақұрылыс, Ақбасты, Қарашалаң елді мекендеріндегі медициналық бекеттер автокөліктермен қамтылса, А.Байтұрсынов емханасы, Жақсықылыш кентіндегі дәрігерлік амбулатория және жүйке аурулар диспансерінің жылу жүйесі табиғи газға көшірілді.
Медициналық қызмет түрлерін кеңейту мақсатында аудандық аурухана негізінде 54 төсектік «Кардиология» және «Инсульттық» бөлімшелері ашылып, жұмыс істеуде. Арал аудандандық көпбейінді орталық ауруханасы ультрадыбыстық зерттеу аппаратымен жабдықталды. Келер жылы аурухана МРТ және ангиограф қондырғыларымен жабдықтау жоспарлануда.
2025 жылы орталық аурухана жанынан 17 төсектікнейро-инсульт,35 төсектіккардиология бөлімшелеріне арналған жапсаржай, тозығы жеткен жұқпалы аурулар бөлімшесінің жаңа ғимаратын салу жоспары бар. Оған қоса, қаланың Шанхай мөлтек ауданынан тәулігіне 250 келушіге арналған «Абай» ауылдық емхана құрылысының жоба-сметалық құжаттамасы әзірленіп, мемлекеттік сараптамадан өтуде.
Спорт және мәдениет
Аудан тұрғындары арасында бұқаралық спортты дамыту мақсатында республикалық, облыстық және аудандық деңгейде 94 спорттық жарыстар ұйымдастырылды. Оның 6-ы республикалық, 8-і облыстық, 80-і аудандық дейгейде.Спортшыларымыз әлемдік, халықаралық, республикалық додаларда 19 алтын, 12 күміс және 18 қоланы қанжығаларына байлап, аудан мерейін асқақтатты.
Астана қаласында ересектер арасында асық ату мен бес асықтан өткен Әлем чемпионатында ел намысын қорғаған Айгерім Сыдықоваалтын жүлде иеленіп, әлем чемпионы атанды.
Иордания мемлекетінде грек-рим күресінен өткен Әлем чемпионатында жас балуан Алпамыс Болатұлыкүміс жүлде иеленді.
Арал қаласында үрлемелі модульді спорт кешені пайдануға беріліп, бүгінде жаңа ғимаратта еркін күрес және үстел теннисінен үйірмелері ашылып, жұмыс жасауда.
Биыл заңғар жазушы, қазақ әдебиетінің алыбы, жерлесіміз Әбдіжәміл Нұрпейісовтің 100 жылдық мерейтойы кең көлемде аталып өтті. Алдымен Арал теңізінің биік нүктесі Беларан төбеде, қаламгер рухына арнап ас берілді.
Жазушы мерейтойына арналған шаралар Алматы, Қызылорда қалаларында өткізілді.
Ауданымыздағы іс-шаралардың бірінші легі қараша айында «Ғасырлар толқынының дарабоздары» атауымен өтті. «Қалам ұшындағы ғалам» атты халықаралық суретшілер симпозиумы мен «Теңіз текті тұлға» атты жазушы-журналистер арасында шығармашылық байқауы ұйымдастырылды. Қазақ күресінен өткен республикалық турнирде әр өңірден келген балуандар боз кілемде бақ сынасты.
Аралдан шыққан эстрада жұлдыздарының қатысуымен өткен гала концертте барлық байқаулардың жеңімпаздары марапатталып, құрмет төрінен көрінді.
Ғасырлық мерейтой желтоқсан айында да жалғасты. Қаламгер есімі мен шығармашылығын ұлықтауға арналған «Ғасырлық ғұмыр ғибраты» тақырыбындағы ғылыми-танымдық конференция мен «Қуатты қалам иесі» парасатты поэзия фестивалінде елімізге танымал ақын-жазушылар теңізді өлкеде бас қосты.
Әбенің қазақ әдебиетіндегі шоқтығы биік шығармасының бірі – «Қан мен тер» триологиясы аудан өнерпаздарымен алғаш рет сахналанды.
Сондай-ақ, жақын күндері ел мәслихатының 30 жылдығы атап өтілді.
Маңызды мерекелер легі келер жылы да жалғасын таппақ. Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес 2025 жыл – Жұмысшы мамандықтар жылы болып жарияланды. Атаулы жылға сәйкес еңбек адамдары мен қарапайым жұмысшылар кеңінен насихатталмақ.
Мұнан бөлек, ҚР Конституциясының және Қазақстан халқы ассамблеясының 30 жылдығы, Жеңістің 80 жылдығы, Қызылорда қаласының 200 жылдығы, Арал мемлекеттік балық тресінің құрылғанына 100 жыл, «Аралтұз» АҚ 100 жылдығы, аудандық «Толқын» газетінің 95 жылдығы, мәдениет саласында ақын-сазгер М.Сыдықовтың 85 жылдығы, жазушы-журналист Ж.Жақыптың 80 жылдығы, Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қайраткері, суретші Қайырбай Зәкіровтың 80 жылдығына арналған ауқымды мерейтойларды өткізу жоспарлануда.
Арал ауданы әкімінің баспасөз қызметі
Жыл бедерінде ауданның экономикалық дамуында оң тенденция қалыптасты. 7 макроэкономикалық көрсеткіш бойынша өсім бар.
Инвестиция
Соңғы 3 жылда ауданға 70,0 млрд теңгеден астам инвестиция тартылған болса, биылғы көрсеткіш 27,8 млрд теңгеніқұрады.
Бұл көрсеткіш жыл соңына дейін артып, тартылған инвестиция
30,0 млрд теңгеден асадыдеп күтілуде.
Қаржы-салық саясаты
Екі жыл бұрынаудан бюджеті 10,1 млрд теңге болса, биылғы бюджет көлемі 22,1 млрд теңгеге жетті.
Бұл ауқымды қаражат аудандағы өзекті мәселелерді шешуге, тұрғындардың өмір сүру сапасын арттыруға және ірі инфрақұрылымдық жобаларды жүзеге асыруға бағытталды.
Жыл көлемінде ауданның кірісі 17,7 млрд теңгеге орындалып, 105,3 пайызғаартты. Оның ішінде, өз түсімдеріміз 4,0 млрд теңге болып,10,0 пайызға артықорындалса, аудан бюджетінің шығысы 18,8 млрд теңге болып, 97,8 пайызды құрады.
Өнеркәсіп
Өнеркәсіп орындары 30,4 млрд теңгенің өнімін өндіріп, өсім
3,5 пайызғажетті. Оның 70 пайызы өңдеу саласына тиесілі болса, тау-кен өндірісі бойынша 7,5 млрд теңгенің өнімі шығарылды.
2024-2028 жылдар аралығында ауданда құны170,5 млрд теңгеніқұрайтын 11 инвестициялық жобаны іске асыру жоспарланып, жұмыстар жалғасуда.
Шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің саны 5139 бірлікті құрап, оның 96,3 пайызы тұрақты жұмыс істеуде.
Мемлекеттік бағдарламалармен қаржы институттары арқылы
3,6 млрд теңгенің 159 жобасы несиелендірілді. Сондай-ақ, 215,6 млн теңге болатын 146 жоба грантқа ие болды. «Кәсіпкерлікті қолдаудың кешенді бағдарламасы» аясында 2 тұрғын 5 млн теңгенің грантын жеңіп алды.
Ауыл шаруашылығы
Ауыл шаруашылығы саласында 12,8 млрд теңгенің өнімдері өңделіп, өсім 101,1 пайызды құрады. Өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда ет өндіру 103,0 пайызға, сүт өндіру 101,9 пайызға, жұмыртқа өндіру 101,0 пайызға артығымен орындалды.
Соңғы 3 жылда жалпы мал басы 20 мыңғакөбейді.
Егіс көлемі 2,2 есегеартып, 1014,7 гектарға жетті. Су үнемдеу технологиялары бойынша 117 гектар жерге егіс егілді.
Қазіргі таңда ауданда жылдық қуаттылығы 23900 тоннаболатын9 балық өңдеу зауыты мен жылдық қуаттылығы 4000 тонна болатын 15 балықты сұрыптап қатыру және сақтау цехы жұмыс жасайды.
Оның 2 зауыты биылғы жылы пайдалануға берілді. «ARAL SEA FOOD» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің балықты терең өңдеу, балық ұнын және пластикалық қайықтарды өндіру цехын салу жобасы іске асырылуда. Жобаның 2-ші кезеңі бойынша балық ұнын шығаратын цех биыліске қосылды.
Ауданда соңғы жылдары балықты қолдан өсіретін тоғандар ашу жұмыстары басталды. Қазіргі таңда жоспарланған 10 тоғанның
8-і ашылып, балықшылар ата кәсіпті жаңа қырынан дамытуда.
«Арал Рыбторг» серіктестігітұқы өсіретін тоған балық шаруашылығын құрып, тауарлы балықтың алғашқы өнімін 2025 жылы алуды жоспарлауда.
«Дипломмен ауылға!» бағдарламасы аясында 3 жылда 102 маманға 33,2 млн теңге бір жолғы көтерме жәрдемақы мен 54 маманға 301,9 млн теңге тұрғын үй сатып алуға бюджеттік кредит берілді.
Биыл «Ауыл аманаты» жобасы аясында 38 жоба қолдау тапты.
2022-2024 жылдар ішінде ауылшаруашылығы мақсатындағы пайдаланылмай жатқан 124,2 мың гектарды құрайтын 73 жер учаскесі мемлекет меншігіне қайтарылды.
Биыл облыс орталығында өткен «Алтын күз – 2024» салтанатты шарасында ауданымыз «Балық шаруашылығы саласы бойынша озат аудан» номинациясын иеленді. Сондай-ақ, ерен еңбегімен еленген шаруалар «Ауыл шаруашылығы саласының үздігі»төсбелгісі, «Озат бақташы», «Озат түйекеш», «Озат асыл тұқымды мал өсіретін үздік репродуктор-шаруашылық» номинацияларымен марапатталды.
Аудан аумағында Кіші Арал теңізі, балық шаруашылығы маңызы бар 16 көл мен 75 су шаруашылығы нысаны орналасқан.
Соңғы 3 жылда 2,5 млрд теңгеге жуық қаржыға су шаруашылығы нысандарын қалпына келтіру, жөндеу жұмыстары жүргізілді. Оның ішінде 8 канал тазартылып (Дін, Бектау, Қулы, Қайролла, Ақшақыз, Жыланды, Ералы, Нұралы жарма), «Ақлақ» су тоспасы жөндеуден өтті.
Көкарал бөгетін нығайту мақсатында Тәуір, Қарашалаң-1, Қарашалаң-2, Тұщы және Сарытерең каналдарына су тоспалары салынып, 8 су ұнғымасы қазылды (Тоғыт, Ащықұдық, Сульфат-2, Боранбай, Қазанғап Ата, Мергенсай, Ақбай, Арал-1).
Аманөткел ауылдық округіндегі Ескі арнаның, Жаңақұрылыс ауылдық округіндегі Ералы каналының жырылып кеткен бөліктері бөгеліп, қайта қалпына келтірілді.
Экология
Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес Үкіметтің қолдауымен мемлекетаралық келісімдердің нәтижесінде соңғы жылдары теңізге жоғарыдан келетін судың көлемі екі есеге артты.
Аралдың экологиялық жағдайын жақсарту бағытындағы жұмыстарға инвесторларды тарту жүйелі жүргізілуде.
Еліміз биылғы жылдан бастап Халықаралық Аралды құтқару қорына төрағалық етуде.
Үстіміздегі жылдың сәуір айында ауданымызға Еуроодаққа мүше 19 мемлекеттің елшілері арнайы іс-сапармен келді. Қонақтар Кіші Арал теңізін көріп, оған климаттық, экологиялық жағынан қарап, құмды алқапқа төзімді өсімдік түрлерін егуді және құм көшкінін тоқтату мақсатында атқарылуы тиіс жұмыстар мен қажетті қолдау шараларының бағытын айқындады.
Мемлекет басшысының Кіші Аралды сақтау және дамыту жөніндегі тапсырмасына сәйкес, Үкімет басшысы О.Бектенов Кіші Аралдың жағдайымен танысып, суды үнемдеу және экология бойынша атқарылып жатқан жұмыстарды бағамдады.
Сондай-ақ, аймақ басшысы Н.Нәлібаев, «ҚазМұнайГаз» басқарма төрағасы М.Мырзағалиев, Экология және табиғи ресурстар Бірінші вице-министрі Н.Шарбиевтің және меценат-кәсіпкер, «Freedom Holding» компаниясының басты меншік иесі Т.Турловтың ауданға жасаған іс сапарында тиісті қаржыларды бөлу туралы келісім жасалды.
Сонымен бірге, сапар барысында Арал теңізінің құрғаған ұлтанындағы сексеуіл егу жұмыстарына қатысты. Бүгінгі күнге 51,6 мыңгектарға 15,3 млн дана көшет отырғызылды.
Бұл жаңалықтарға қоса, облысқа арнайы іссапармен келген Франция Президентінің арнаулы өкілі Б.Помпили бастаған делегация өкілдері және Қазақстан Республикасы Президентінің халықаралық экологиялық ынтымақтастық жөніндегі арнайы өкілі З.Сүлейменова ауданымызда болды. Делегация мүшелері теңіздің тартылуы әсерінен болған экологиялық мәселелермен танысып, оны жақсарту мәселелерін талқылауды «OneWater»саммитіне ұсынатындығын білдірді.
Ауданда Орта Азияда алғаш болып «Геопарк» ашылды. «Geopark Aral»жобасы ауданның әлеуметтік-экономикалық дамуына, экологиялық жағдайдың оңалуына, өңірге туристерді тартуға, жаңа жұмыс орындарының ашылуына мол мүмкіндіктер туғызады деп күтілуде.
Арал теңізі мәселесіне шетелдіктер мен халықаралық қорлардың назарын аудару, өңірдегі экологиялық ахуалды жақсартуға бағытталған осындай маңызды жобалар жалғаса беретін болады.
Құрылыс жұмыстары
Құрылыс саласында да айтарлықтай өсім бар. Соңғы 3 жылдаауданда36,1 млрд теңгенің құрылыс жұмыстары жүргізілді. Оның ішінде 87 509шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді.
Халықты сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету мақсатында соңғы 3 жылда 1,6 млрд. теңгеге 80 шақырым ауыз су желілері жаңартылып, Ақбасты елді мекеніне тартылған желі құрылысы аяқталса, «Тоқабай-Абай»ауыз су желісінің құрылысын мерзімінде аяқтауға күш салынады. Аталған жұмыстардың нәтижесінде ауданды таза ауыз сумен қамту көрсеткіші 95,9пайызғажетеді.
Бұл бағыттағы қуанышты жаңалық – Ерімбетжаға, Тастүбек елді мекендеріне ауыз су желісін тарту жобасының қаржысы бөлінді. Құрылыс жұмыстары келер жылы басталады.
Қазіргі таңда «Арал-Сарбұлақ» топтық су құбырының 200 шақырымнан астам бірінші желісінің тозу деңгейі 80 пайызды құрап отыр.
Келер жылы қазір тұтынып отырған ауыз су құбырының екінші желісін тарту бойынша құрылыс жұмыстары жүргізіледі. Жоба құны 43 млрд теңге.
Газдандыру
Ауданды газдандыру бойынша соңғы 3 жылда 6,8 млрд теңгеге 228,3 шақырым газ желісі жүргізілді. Қазіргі таңда аудан халқының
71,2 пайызы газбен қамтылған. Оның ішінде, биыл Арал қаласындағы №4, №5, №6 мөлтек аудандары және Сексеуіл кенті мен Шижаға елді мекенінің тұрғындары көгілдір отынға қосылды.
Сыр беткейдегі жұртшылық үшін жағымды жаңалық – құны 6,3 млрд теңгені құрайтын Қамыстыбас елді мекенін газдандырудың автоматты газ тарату стансасы жобасы басталды. Бұл станса арқылы 8 елді мекендегі 11 мыңға жуық халыққа кезең-кезеңімен көгілдір отын жеткізуге мүмкіндік болады.
Тұрғын үй
Халықты баспанамен қамту – мемлекет үшін қашан да басым бағыттардың бірі. Ұлттық жобалар аясында соңғы 3 жылда ауданда 3,6 млрд теңгеге 286 пәтерсалынып, пайдалануға берілді. Биылдың өзінде мемлекеттік бюджеттенбөлінген 2,2 млрд теңгеге салынған 150 пәтерге тұрғындар қоныстанды.
Үстіміздегі жылдың тағы бір басты жаңалығы – Арал қаласындағы кәріз желісінің құрылысы. Бұл мәселе осы кезге дейін жергілікті тұрғындар тарапынан үнемі көтеріліп келді. Жоба бойынша жалпы ұзындығы12 шақырым болатын кәріз желісіне бірінші кезекте 15 әлеуметтік нысан қосылатын болады. Кәріз құбыры келер жылы пайдалануға беріледі. Кәріз жүйесін іске қосу арқылы Арал қаласынан заманауи үлгідегі көпқабатты тұрғын үйлерді салуға мүмкіндік туындайды.
Биылғы жылы аудан орталығында құны 1,7 млрд теңге болатын «Руханият» орталығының құрылысы басталды. Пайдалануға тапсыру мерзімі келер жылдың еншісінде.
Сексеуіл кентіндегі 40 орындық аурухана құрылысы аяқталып, ел игіліне табысталғалы тұр. «Ұлт саулығын нығайту» жобасы аясында салынып жатқан Тоқабай елді мекеніндегі дәрігерлік амбулатория да пайдалануға берілді.
Қалада орналасқан «Қамқорлық» ерте араласу оңалту орталығы қайта жаңғыртудан өтуде. Нысан 2025 жылдың І жарты жылдығында ашылады.
«Жайлы мектеп» ұлттық жобасы аясында өткен жылы Арал қаласынан бой көтерген 300 орындық мектеп құрылысы толық аяқталды, қаңтар айының басында балалар игіліне табысталады. Келер жылы Сексеуіл кентіндегі дәл осындай білім ордасы пайдалануға беріледі.
Мұнымен қоса, облыс әкімінің қолдауымен, мердігерлердің демеушілігімен Тоқабай елді мекеніндегі 100 орындық мектеп, кәсіпкер тарапынан салынған Ақшатау елді мекенінде 60 орындық мектеп пайдалануға берілді.
Келер жылдың жақсы жаңалығы Мергенсай ауылдық округіндеқұны 2 млрд 333 млн теңге болатын 150 орындық жаңа мектеп бой көтеретін болады.
Жылдың тағы бір жағымды жаңалығы – ауылдық елді мекендерді дамыту мақсатында аудандық бюджет есебінен Қамыстыбас, Қосжар ауылдарында әкімшілік ғимараттары салынып, пайдалануға берілді.
«Ауыл – ел бесігі» бағдарламасы аясында Шижаға елді мекенінде денешынықтыру және сауықтыру кешенінің және Аманөткел ауылында 150 орындық клубтың қаржысы бөлініп, құрылыс жұмыстары басталды. Аталған жұмыстар өтпелі негізде жүргізіледі.
Инфрақұрылым
Мемлекет басшысы облыс халқы тарапынан көтеріліп жүрген Қызылорда қаласынан Ақтөбе қаласына дейінгі жол бөлігін І санаттағы жолға ауыстыру мәселесін Үкіметке тапсырған болатын.
Осыған байланысты биыл аталған жоба Ақтөбе облысынан бастау алды. Ендігі кезекте «Батыс Еуропа-Батыс Қытай» халықаралық транзиттік автодәлізінің Қызылорда қаласынан Ақтөбе облысы бағытындағы ұзындығы 566 шақырым жол бөлігін 4 жолақты автомобиль жолына ауыстыру жобасы дайындалуда. Техникалық-экономикалық негіздеме бойынша жобаның болжамды құны1 трлн 380 млрд теңгені құрайды.
Жалпы аудан бойынша аудандық маңызы бар автомобиль жолдарының ұзындығы 783,4 шақырым болса, оның 421,1 шақырымы, яғни 53,8 пайызы жақсы және қанағаттанарлық жағдайда.
2024 жылға көлік инфрақұрылымын дамыту мақсатында барлығы 5,1 млрд теңгеқаржы бөлінді.
Темір жол үстінен өтетін аспалы көпір құрылысы жалғасуда. Қазіргі таңда көпірдің негізгі тіреуіштері қойылған, келер жылы халық игілігіне ұсынылады.
Сонымен бірге, «Моно және шағын қалаларды дамыту» бағдарламасы аясында Арал қаласында 3 жоба жүзеге асырылуда. Қазіргі таңда бас шаһарда жалпы ұзындығы 133,2 шақырымды құрайтын 228 көше болса, соның 79 көшесі асфальтталған, 26-сына қиыршық тас төселді.
Аталған жұмыстарды өз кезегінде жалғастыру үшін бірқатар жобалар іске асырылуда. Оның ішінде, 489,3 млн теңгеге Арал қаласындағы жалпы ұзындығы5,3 шақырымды құрайтын 7 көшенің автомобиль жолының құрылысы жүргізілуде (К.Өтенов, М.Мәметова, Т.Бөріқұлов, А.Төлегенұлы, М.Дулатов, К.Сәрсенбаев, Қ.Сәтбаев).
Бақтыбай батыр көшесінің автомобиль жолын қайта жаңғырту жобасын қаржыландыру жұмыстары да шешімін тапты. Аталған жұмыстар келер жылға өтпелі.
Аудан бюджеті есебінен Арал қаласындағы 8 көшенің автомобильжолына қиыршық тас төселді (Т.Бокин, Ж.Әмірханұлы, М.Төлебаев, Ж.Сауытбаев, Т.Шевченко, М.Елеуов, Астана, № 1 шағын ауданында жаңадан салынған тұрғын үйлерге кіре беріс).
Инфрақұрылымды дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған «Қуатты өңірлер – ел дамуының драйвері»мемлекеттік бағдарламасы аясында жоба құны – 6205,7млн теңге болатын 6 жоба іске асырылуда.
Аудандық маңызы бар «Самара-Шымкент-Шөміш-Аралқұм» автожолының құрылысына ағымдағы жылы республикалық бюджеттен 1 млрд 053,2 млн теңге қаралып, бүгінде «Самара-Шымкент» тас жолынан темір жолға дейінгі кіре беріс жолдың 1,2 шақырымына қиыршық тас төселді.
Шөміш және Аралқұм елді мекендерінің аралығының
7 шақырымына қиыршық тас жайылды.
Аудандық маңызы бар «Жаңақұрылыс-Бекарыстан би», «Қызылжар елді мекеніне кіре беріс»автомобиль жолдары орташа жөндеуден өткізіліп, асфальтталса, Аққұлақ елді мекеніне кіре беріс, «Қызылжар-Шөмішкөл»автомобиль жолдарына қиыршық тас төселді.
Ал, жоба құны 1 576,6 млн теңге болатын аудандық маңызы бар«Самара – Шымкент-Бекбауыл»автомобиль жолының құрылысы жалғасын табуда.
«Ауыл – ел бесігі»мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде Жақсықылыш кентінің 12 көшесі жөндеуден өтеді. Осы бағдарлама аясында келер жылы Сексеуіл кентінің 5 көшесіне, Қаратерең елді мекенінің 1 көшесіне орташа жөндеу жұмыстары жүргізіледі.
Мұнымен бірге, облыстық бюджет есебінен аудандық маңызы бар «Арал-Жалаңаш», «Қаратерең-Жаңақұрылыс»бағытындағы втожолдар және Қосжар елді мекенінің 1 көшесі орташа жөндеуден өтетін болады.
Бүгінде аудандық маңызы бар «Самара-Шымкент-Сексеуіл» автомобиль жолын күрделі жөндеуден өткізу жобасы да дайындалды. Жоба құны 5,4 млрд теңге. Қаржыландыру көзі іздестірілуде.
БиылАрал қаласындағы көпқабатты 6 тұрғын үй жөндеуден өтуде. Аудан орталығындағы 28 көшеге түнгі жарық шамдарорнатылды. Бүгінде қала бойынша 228 көшенің 67 пайызы(152-і) жарықтандырылған. Мұнымен қоса, қала аумағында 72 дана бейнебақылау камералары мен 7 дана «Сергек» камералары қондырылды.
2024-2026 жылдары республикалық және облыстық бюджеттен қаржыландыру мақсатында тиісті салалық басқармалар мен министрліктерге сала бойынша құны 27 млрд 189 млн теңге құрайтын45 жоба әзірленіп, ұсынылды. Нәтижесі күтілуде.
Электр желілерін жаңарту жұмыстары бойынша 783,0 млн теңге қаржыға Жақсықылыш кенті мен қала аумағындағы №1, №5, №6, №8 мөлтек аудандарының 54,2 шақырым желілері жаңартылса, Арал қаласы мен Шижаға елді мекенінің әуе желілерінің қайта жаңғырту жұмыстары жалғасын табуда.
Бейнебақылау камераларын орнату бойынша Сексеуіл кентінде 10 бақылау камерасы қойылса, одан бөлек демеушілер есебінен Аққұм ауылдық округінде 9 бақылау камералары орналастырылды.
7 елді мекенде жалпы құны 96,9 млн теңге құрайтын балалар ойын алаңдары мен демалыс орындары салынып, абаттандырылса (Арал, Жақсықылыш, Ақбай, Жалаңаш, Ерімбетжаға, Абай, Аралқұм),
6 елді мекеннің түнгі жарықтандыру мәселесі шешілді (Сексеуіл, Атанши, Көктем, Қарашалаң, Бекбауыл, Үкілісай).
Мұнымен қоса, демеушілердің қаржыландыруымен Арал қаласында, Райым ауылдық округінде 2 балалар ойын алаңы,
1 футбол алаңы салынды.
Әлеуметтік сала
Жұмыспен қамту
Мемлекет басшысының әрбір 10 мың адамға 100 жаңа жұмыс орнын ашу жөніндегі тапсырмасына сәйкес,үстіміздегіжылы 974 орын жаңа жұмыс орны ашылды.
Жұмыссыздық деңгейі 5,0% құрады. Жұмыс іздеуші ретінде орталыққа хабарласқан 6496 адамның 1547-і тұрақты жұмысқа орналастырылды.
Білім беру саласы
Биылғы жылы білім саласында байыпты бастамалар қолға алынып, жарқын жобалар жүзеге асты. Ауданымызда Қызылорда Ашық университетінің қашықтықтан білім беру орталығы ашылды.
Орталықты ашудағы басты мақсат ашық, қолжетімді білім беру мүмкіндіктерін кеңейту және қашықтықтан оқыту жүйелері мен кәсіби стандарттар арқылы білім беруге ықпал жасау және тұрмысы төмен отбасыларынан шыққан балалардың жақын жерден жоғары білім алуға мүмкіндік жасау. Бүгінде оқу орны филалында 43 студент білім алуда.
Аудандағы жалпы орта білім беретін 48 мектепте 17 599 оқушы дәріс алады. Жыл басынан бері аудандағымектептер 3 химия, 2 биология, 1 физика, 5 СТЕМ пән кабинеттерімен қамтамасыз етілді.
Білім сапасының басты көрсеткіштерінің бірі – Ұлттық бірыңғай тестілеу. Атап өту керек, биыл оқушылар үшін Ұ.Қараманов атындағы
№262 мектеп-гимназиясында ұлттық бірыңғай тестілеу пункты ашылып, оқушыларға тестті аудан орталығынантапсыруға мүмкіндік жасалды. Биылғы тестілеу нәтижесімен, мемлекеттік грант конкурсына қатысқан 681 түлектің 82 пайызы мемлекеттік грант иеленді. Орташа көрсеткіш 84 баллды құрап, ауданымыз соңғы төрт жылда облыста алғашқы үштіктен түспей келеді.
Сондай-ақ, аралдық 13 оқушы республикалық және халықаралық олимпиадалар мен конкурстардың жүлдегері атанды. Аудан бойынша
2 мұғалім «Қазақстан ұстазы» премиясының 50 үздік ұстаз қатарына енсе, 2 ұстаз «Ы.Алтынсарин» төсбелгісімен марапатталды. Мұнан бөлек, 9 мұғалім халықаралық, республикалық конкурстардан, 21 педагог облыстық жарыстардан жүлдемен оралды.
Қадамдық жоспарды орындау және 2-6 жас аралығындағы балаларды балабақшамен қамту мақсатында Арал қаласынан – 3, Шижаға елді мекенінен – 1 жеке бөбекжай-бақша ашылды.
Жалпы ауданда 3-6 жас аралығындағы балалардың барлығы
100 пайыз мектепке дейінгі білім беру мекемелерімен қамтылса, 2-6 жастағы бүлдіршіндердің қамтылу деңгейі 85 пайызды құрады.
Келер жылы жеке кәсіпкерлер тарапынан Қаратерең елді мекенінен 75орындық және Аралқұм елді мекенінен 40 орындық бөбекжай-бақшасы ашылады деп жоспарлануда.
Денсаулық сақтау саласы
Аудандағы 52 медициналық мекемеде 140 дәрігер мен 687 орта буындымамандар қызмет көрсетеді.
Жыл көлемінде салаға 25 дана санитарлық автокөлік табысталып, шалғай орналасқан Жіңішкеқұм, Құланды, Жаңақұрылыс, Ақбасты, Қарашалаң елді мекендеріндегі медициналық бекеттер автокөліктермен қамтылса, А.Байтұрсынов емханасы, Жақсықылыш кентіндегі дәрігерлік амбулатория және жүйке аурулар диспансерінің жылу жүйесі табиғи газға көшірілді.
Медициналық қызмет түрлерін кеңейту мақсатында аудандық аурухана негізінде 54 төсектік «Кардиология» және «Инсульттық» бөлімшелері ашылып, жұмыс істеуде. Арал аудандандық көпбейінді орталық ауруханасы ультрадыбыстық зерттеу аппаратымен жабдықталды. Келер жылы аурухана МРТ және ангиограф қондырғыларымен жабдықтау жоспарлануда.
2025 жылы орталық аурухана жанынан 17 төсектікнейро-инсульт,35 төсектіккардиология бөлімшелеріне арналған жапсаржай, тозығы жеткен жұқпалы аурулар бөлімшесінің жаңа ғимаратын салу жоспары бар. Оған қоса, қаланың Шанхай мөлтек ауданынан тәулігіне 250 келушіге арналған «Абай» ауылдық емхана құрылысының жоба-сметалық құжаттамасы әзірленіп, мемлекеттік сараптамадан өтуде.
Спорт және мәдениет
Аудан тұрғындары арасында бұқаралық спортты дамыту мақсатында республикалық, облыстық және аудандық деңгейде 94 спорттық жарыстар ұйымдастырылды. Оның 6-ы республикалық, 8-і облыстық, 80-і аудандық дейгейде.Спортшыларымыз әлемдік, халықаралық, республикалық додаларда 19 алтын, 12 күміс және 18 қоланы қанжығаларына байлап, аудан мерейін асқақтатты.
Астана қаласында ересектер арасында асық ату мен бес асықтан өткен Әлем чемпионатында ел намысын қорғаған Айгерім Сыдықоваалтын жүлде иеленіп, әлем чемпионы атанды.
Иордания мемлекетінде грек-рим күресінен өткен Әлем чемпионатында жас балуан Алпамыс Болатұлыкүміс жүлде иеленді.
Арал қаласында үрлемелі модульді спорт кешені пайдануға беріліп, бүгінде жаңа ғимаратта еркін күрес және үстел теннисінен үйірмелері ашылып, жұмыс жасауда.
Биыл заңғар жазушы, қазақ әдебиетінің алыбы, жерлесіміз Әбдіжәміл Нұрпейісовтің 100 жылдық мерейтойы кең көлемде аталып өтті. Алдымен Арал теңізінің биік нүктесі Беларан төбеде, қаламгер рухына арнап ас берілді.
Жазушы мерейтойына арналған шаралар Алматы, Қызылорда қалаларында өткізілді.
Ауданымыздағы іс-шаралардың бірінші легі қараша айында «Ғасырлар толқынының дарабоздары» атауымен өтті. «Қалам ұшындағы ғалам» атты халықаралық суретшілер симпозиумы мен «Теңіз текті тұлға» атты жазушы-журналистер арасында шығармашылық байқауы ұйымдастырылды. Қазақ күресінен өткен республикалық турнирде әр өңірден келген балуандар боз кілемде бақ сынасты.
Аралдан шыққан эстрада жұлдыздарының қатысуымен өткен гала концертте барлық байқаулардың жеңімпаздары марапатталып, құрмет төрінен көрінді.
Ғасырлық мерейтой желтоқсан айында да жалғасты. Қаламгер есімі мен шығармашылығын ұлықтауға арналған «Ғасырлық ғұмыр ғибраты» тақырыбындағы ғылыми-танымдық конференция мен «Қуатты қалам иесі» парасатты поэзия фестивалінде елімізге танымал ақын-жазушылар теңізді өлкеде бас қосты.
Әбенің қазақ әдебиетіндегі шоқтығы биік шығармасының бірі – «Қан мен тер» триологиясы аудан өнерпаздарымен алғаш рет сахналанды.
Сондай-ақ, жақын күндері ел мәслихатының 30 жылдығы атап өтілді.
Маңызды мерекелер легі келер жылы да жалғасын таппақ. Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес 2025 жыл – Жұмысшы мамандықтар жылы болып жарияланды. Атаулы жылға сәйкес еңбек адамдары мен қарапайым жұмысшылар кеңінен насихатталмақ.
Мұнан бөлек, ҚР Конституциясының және Қазақстан халқы ассамблеясының 30 жылдығы, Жеңістің 80 жылдығы, Қызылорда қаласының 200 жылдығы, Арал мемлекеттік балық тресінің құрылғанына 100 жыл, «Аралтұз» АҚ 100 жылдығы, аудандық «Толқын» газетінің 95 жылдығы, мәдениет саласында ақын-сазгер М.Сыдықовтың 85 жылдығы, жазушы-журналист Ж.Жақыптың 80 жылдығы, Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қайраткері, суретші Қайырбай Зәкіровтың 80 жылдығына арналған ауқымды мерейтойларды өткізу жоспарлануда.
Арал ауданы әкімінің баспасөз қызметі
