Ала тақтада алға озған оқушы

Бұл ойын алғаш рет бесінші ғасырда Үндістан елінде пайда болған. Тұңғыш болып біздің эрамыздан 1000 жыл бұрын үндістандық математик ойлап тапқан делінеді. Расында, сан ғасырлар бұрын пайда болған бұл ойын жайлы қызықты деректер көп. Ойынның атауы бастапқыда «чатуранга» болған. Бертін келе оның аты өзгеріп, қазіргі таңда әлем елдеріне шахмат деген атпен кең таралған. Шығыс елінде ел билеуші патшаны «шах», ал «мат» деген сөз «өлді» деген ұғымды білдіреді екен. Ойын ережесіне қарай осылай аталса керек-ті.Жалпы, шахмат – ақыл-ой ойыны. Адам баласына берері де көп. Уақытты бағалай білуге, төзімділікке, өтірік пен шындыққа тура қарауға және тек қарсыласыңа ғана емес, өз-өзіңе де сыни тұрғыдан қарауға үйрететін бұл спорт түрінің кең танымалдыққа ие болуы да тегін емес сияқты.

Тағы бір ерекшелегі мынада. Оны әр жастағы адам үйрене алады. Қызығушылығы бар болса, ерте-кешке қарамай шақпақ тақтаның сырын меңгеруге мүмкіндік бар. Бірақ бұл ретте ойдың ұшқырлығы мен зеректік, адамның қабылдау қабілеті басты рөл атқарады. Соған байланысты да бірі ойынды тез үйреніп, қабылдап алса, енді бірі ақырын жүріп анық басады екен.

Шахмат ойынын жетік білу адамның біршама тұлғалық қырын жетілдіреді. Міне, осындай қасиеттерге баулитын спорттың мектеп оқушыларына, жастарға да берер тәрбиелік мәні өте жоғары. Әлем халқы сүйіп ойнайтын шахматтың тілін жетік меңгергендер аз емес. Қазіргі уақытта спорт сүйер қауымның аузында есімі жиі айтылатын жеңімпаздардың қатарында қазақстандық гросмейстерлердің де барын айта кеткен жөн болар. Міне, солардан үлгі алып, шахмат арқылы әлемді мойындатуға талаптанған талантты балалар арамызда да жетіп жатыр.

Сол білімді жеткіншектердің бірі, №62 мектеп-лицейінің оқушысы – Сәбина Кішібай. Сабина жастайынан шақпақ тақтаның қыр-сырын меңгеруді қызығушылығына айналдырып, бүгінде сол қызығушылығы жетістікке жетуге бастамашы болып отыр. Талапты жас облыстық шахмат жарысынан ауданымыздың атын шығарып, жүлделі ІІ орын еншілеп қайтты. Төлеген Амангелдиевтің үйірмесінен білім алып шыққан оқушы қазірде мұнан бөлек көптеген жарыста жеңіске жетіп үлгерді.

«Ұстазы жақсының, ұстамы жақсы» деген емес пе?! Тәжірибиелі ұстаздан білімді шәкірттің шығуы да заңдылық. Осындай жастардың арқасында аудан абыройы әрқашан биік боларын мақтанышпен айта аламыз.

Зауреш ОРЕКЕШОВА,

№62 мектеп-лицейінің дене шынықтыру пәнінің мұғалімі