Соғыс тұтатқан сезім
Күздің қара суығы дірдектетіп тұр. 1943 жылдың қараша айы. Майдан даласында орналасқан дала госпиталіне жаңадан келген жас қыз – Аяжан ақ халатының ішінен әлі де елдің иісін сезіп тұрғандай. Жасы жиырма екіде. Әкесін, ағасын жұтқан соғысқа өзі де кетті – бірақ қолына қару емес, жаралы жауынгерге жәрдемдесу.Жаралы жауынгерлер легі тынымсыз ағылып жатты. Бір күні кешқұрым, қас қарайып қалған шақта, зембілмен тағы бір сарбазды әкелді. Кеудесін оқ тескен, ес-түссіз жатыр. Жанындағы санитар:
– Тірі қалады ма, әпке?.. – деді үрейлене.
Аяжан ештеңе деместен, оның дірілдеген қолынан ұстап, қанын тоқтатуға кірісті.
Сол жігіттің аты Арман еді. Есін бірнеше күннен соң бірақ жиды. Көзін ашқанда алғаш көргені – аппақ жарықтың ортасынан төне қарап тұрған жас қыз. Жымиып тұр. Жымиысы жүрекке ем болғандай. Сол сәттен бастап Арман оны «ақ сәуле» деп атап кетті.
Аяжан күнде таңнан кешке дейін жаралылардың жанынан шықпайды. Бірақ Арманның жанынан сәл ұзай қалса, жүрегі алабұртып, неге екенін өзі де түсінбей қиналатын. Екеуінің арасына махаббат деген ұлы сезім үнсіз тамыр жайды. Олар бір-біріне ешқашан «жақсы көрем» демеді, бірақ көзқарас, үнсіздік, алақандардың жанасуы бәрін айтып тұратын.
Күндердің күнінде Арманға майданға қайта оралу бұйрығы келді. Сол сәт екеуінің жүрегі қан жылады. Қыз үндемей тұрып қалды. Жігіт алақанынан ұстап:
– Мен сені табам. Соғыс біткен соң... Қайда жүрсең де, табам.
– Күтем, – деді Аяжан сабырмен сыбырлай.
Содан кейін олар бір-бірін жоғалтты. Соғыс бітіп, елге бейбіт өмір оралғанда, Аяжан күнде поштаға барып, хат күтумен болды. Бірақ Арманнан бірде-бір хабар келмеді. Ең соңғы үміті де сөнгендей еді. Басқа біреуге тұрмыс құру туралы ойламады – жүрегі әлдеқашан таңдау жасап қойған. Кәсібіне беріліп, жаралы жауынгерлерге өмір бойы ем беріп жүре берді.
Арада он жеті жыл өтті... Аяжан енді қырықтың қырқасына шыққан, беделді әскери дәрігер. Алматыда медициналық конференцияда баяндама оқып, залдан шығып бара жатқанда, бір дауыс кеудесін тілгілей өткендей болды.
– Аяжан?..
Тынысы тарылып, артына бұрылды. Көптің ішінен жап-жақсы киінген, бірақ көзінен соғыстың көлеңкесі кетпеген бір адамды көрді. Сол көзі... Сол даусы... Сол адам.
– Арман?..
Олар үнсіз тұрып қалды. Он жеті жыл бойы жиналған сағыныш пен өкініш жанарларында сөйлеп тұрды. Арман тірі қалған, бірақ тұтқынға түсіп, кейін ұзақ уақыт іздеумен өткен екен. Аяжанды таба алмапты. Енді міне, тағдыр оларды тағы жолықтырды.
Олар үйленді. Бұл үйлену жас махаббаттың қуанышы емес, шексіз күту мен төзімнің сыйы еді. Екеуі де жүрекке түскен жарамен өмір сүрді. Бірақ сол жараны бір-бірінің махаббатымен емдеді.
Жылдар өтсе де, Аяжан мен Арманның махаббаты соғыс салған жараның арасынан бүр жарған жалғыз гүлдей болып қала берді.
Нұрай ӘМІРХАНОВА
