Жемісті жыл тағы да жалғасады
Аудан әкімі М.Оразбаевтың 2019 жылдың қорытындысымен есепті кездесуде жасайтын баяндамасының желісіАрдақты ағайын! Құрметті жерлестер! Тағы бір жылды тарих қойнауына жіберіп, жарқын болашаққа ізгі ниетпен қадам бастап отырмыз. Алдымен табалдырықтан аттап, төрімізге озған 2020 жыл баршаңыз үшін құтты жыл болсын. 2019 жыл теңіз төскейіндегі халық үшін табысты, әрі саяси жаңалықтарға толы жыл болды. Тәуелсіз Қазақстанның іргесін қалап, тұғырын бекіткен Тұңғыш Президентіміз – Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев өз еркімен президенттік өкілеттігін тоқтату туралы тарихи шешім қабылдады. Сондай-ақ, жаңа Президент сайлауы өткізіліп, халық таңдауымен Қасым - Жомарт Кемелұлы Тоқаев Мемлекет басшысы болып сайланды. Бұл тәуелсіз еліміздің ең елеулі оқиғасына айналды. Өткен жылдың еншісіндегі осы саяси шешімдер мемлекетімізді жаңаша дамытуға серпін берген басты қадам болды деп айта аламыз. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев мәртебелі қызметке кіріскен соң Үкіметке жаңа міндеттер жүктеп, тұрмыс сапасын арттырудың тың бастамаларын ұсынды. Бұдан бөлек, Президент ағымдағы жылдың 2 қыркүйегінде «Сындарлы қоғамдық диалог – Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі» атты алғашқы Жолдауын халыққа жария етті. Жолдауда – бірқатар негізгі әлеуметтік шаралар қолға алынып, халықтың тұрмыс сапасын арттыруға басымдық берілді. Атап айтсақ, көп балалы аналарды қолдау, атаулы әлеуметтік көмекті арттыру, медицина, білім саласындағы серпінді жобалар осының айқын көрінісі іспетті. Сонымен бірге 2019 жыл «Жастар жылы» болып жарияланғаны белгілі. Ел келешегін қалыптастыратын жастарды жан-жақты қолдау кіші буынға қуат беріп, болашақ иелерінің беделін арттыруға негіз болды. Мемлекет басшысы жастарға жаңа мүмкіндік жасау шараларын биыл да жалғастыру мақсатында 2020 жылды «Волонтер жылы» деп жариялап отыр. Яғни бұл азаматтық қоғамды күшейтуге жасалған игі шара деп түсінеміз. Сондықтан «Еріктілер жылында» баршаңызды жұдырықтай жұмылып жұмыс жасауға шақырамын. Құрметті жерлестер! Бұл – тек өткен бір жыл көлеміндегі ең маңызды шаралар. Осындай бастамалардың нәтижесінде ауданда да ауқымды істер атқарылды. Өздеріңіз білетіндей, жылдар жігінде барлық деңгейдегі әкімдердің халық алдындағы есепті кездесуі өтеді. Бұл – атқарылған іске баға беріп, алдағы міндеттерді саралайтын жауапты сәт. Міне, сол дәстүрлі ізбен назарларыңызға аудандағы оң өзгерістерді ұсынамын. Құрметті аудан тұрғындары! Біздің есепті жылымыз Президенттің Қазақстан халқына арнаған кезекті Жолдауын, мемлекеттік, салалық бағдарламаларды, облыс әкімінің 2019 жылға арналған іс-қимыл жоспары мен «Арал ауданының экономикасын дамытудың 2017-2019 жылдарға арналған Жол картасын» іске асыруға бағытталды. Жалпы, 2019 жыл аудан халқы үшін өзіндік ерекшелігімен басталды. Өткен жылдың маусым айында ҚР Ауыл шаруашылығы министрі Сапархан Кесікбайұлы Омаров сол кездегі аймақ басшысы Қырымбек Елеуұлы Көшербаевпен бірге «Көкарал» бөгетінде болып, «Сырдария өзенінің арнасын реттеу және
Арал теңізінің солтүстік бөлігін сақтау» (САРАТС-2) жобасының ІІ фазасын іске асыру мәселелерін талқылады. Сонымен қатар есепті жылда ҚР Парламентінің Сенат, Мәжіліс депутаттары ауданға арнайы келіп, халықпен жүздесіп, елдегі өзекті деген мәселелерді пысықтады. Енді ауданда жүзеге асқан ауқымды жобаларға тоқталып, 2019 жылы атқарылған жұмыстарды кеңінен баяндауға рұқсат етіңіздер! Инвестиция: Ауданға жыл басынан бері 27,8 млрд теңгеден астам инвестиция тартылды. Бұл көрсеткіш өткен жылдың есепті кезеңімен салыстырғанда 3,2 есеге артып отыр. Қаржы-салық саясаты: Аудан бюджетінің нақтыланған жалпы түсімдері 17,0 млрд теңгені құраса, өздеріңізге мәлім, төртінші деңгейлі бюджеттің енуіне байланысты 7 дербес бюджеті бар (Арал қаласы, Сексеуіл, Жақсықылыш кенттері, Қамыстыбас, Октябрь, Қарақұм, Аманөткел ауылдық округтері) қала, кент, ауылдық округтердің бюджеті 1,5 млрд теңгені құрады. 2020 жылдың 1 қаңтарынан бастап қалған 17 ауылдық округке дербес бюджет беріледі. Есепті жыл ішінде әлеуметтік салаға жұмсалатын қаржы 159,6 пайызды құраса, ал ауыл шаруашылығы саласына бағытталатын қаржы 118,2 пайызға артып отыр. Өнеркәсіп: Жыл басынан бері өнеркәсіп орындары 14,2 млрд теңгеден артық өнім өндіріп, салыстырмалы көлем индексі 111,9 пайызды көрсетуде. Жыл ішінде аудан бойынша барлығы 652,7 мың тонна тұз қазылып, 226,5 мың тонна йодталған тұз, 3,2 мың тонна балық, 224 тонна ет, 617 тонна нан және нан өнімдері, 102,0 мың текше метр кварц топырағы өндірілді. Индустриялық-инновациялық даму: Өңірлік кәсіпкерлікті қолдау картасына ауданнан 1,8 млрд теңгенің 4 жобасы енгізілді. Бұған дейін 3 жоба жұмыс жасап келген болса, 2020 жылы 1 жоба іске қосылатын болады. Ол – «Қазақстан Аквакультура» ЖШС-ның «Балық қабылдау және өңдеу цехы» жобасы.Индустриялық аймақ бойынша: Қазіргі таңда Арал ауданының индустриялық аймағында жалпы құны 239,8 млн теңгені құрайтын 3 жоба іске асырылуда. Оның ішінде 32 азаматты жұмыспен қамтитын, құны 169,8 млн теңгені құрайтын 2 жоба іске қосылған («Берекет» ШҚ – «Ет және ет өнімдерін өндіру, тұшпара цехын салу» жобасы және «Жаңа Арал» ЖШС-ның «Қаптама кірпіш шығару өндірісі» жобасы). Бұдан бөлек, жақын арада өңірлік индустрияландыру картасына және индустриялық аймаққа жалпы құны 1,5 млрд теңгені құрайтын, жылдық қуаттылығы 130 мың тонна дайын өнімді өндіретін «Qazaq Camel» ЖШС-ның «Түйе сүтінен құрғақ ұнтақ дайындау» жобасын енгізу жоспарлануда. Бұл жоба 2020 жылдың екінші жарты жылдығында іске қосылады деп күтілуде. Шағын және орта бизнес: Жыл басынан бері аудандағы шағын және орта бизнес субъектілерінің саны 4187 бірлікті құрап, оның ішінде жұмыс істеп тұрған субъектілер саны 3537-ге жетті (84,5 пайыз – заңды тұлғалар 206, жеке кәсіпкерлер – 2633, шаруа қожалықтары – 698). Мал шаруашылығын дамыту мақсатында «Ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау қоры» АҚ-ы арқылы 52 жобаға 159,7 млн теңге бөлінсе, өңірлік инвестициялық орталық арқылы жалпы құны 157,5 млн теңге болатын 37 жоба қаржыландырылды. Бұл жобалардың басым бөлігі балық шаруашылығы, пластикалық терезе жасау, жиһаз жасау және тігін цехын ашу секілді мәселелерді қамтиды. «Агробизнес» бағдарламасы арқылы мал санын арттыруға бағытталған жалпы құны 255,3 млн теңге болатын 42 жоба, «Бизнестің жол картасы – 2020» бағдарламасы шеңберінде пайыздық мөлшерлемелерін субсидиялау бағыты бойынша жалпы құны 110,8 млн теңгені құрайтын 6 жоба қаржыландырылса, 208,9 млн теңге болатын 12 жоба мақұлданып, несие қаржысын алуға дайындық үстінде. Жалпы қаржы институттары арқылы 686,5 млн теңгенің 142 жобасы қаржыландырылса, оның 50 пайызы, яғни 71 жобасы кент және ауылдық округтердің үлесіне тиесілі. Сондай-ақ «Бизнестің жол картасы – 2020» бағдарламасы шеңберінде гранттық қаржыландыру жобасы бойынша жалпы құны 2,9 млн теңге болатын 7 инновациялық жоба қаржыландырылды. Аудан аумағынан өтетін «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» халықаралық транзиттік көлік дәлізі бойынан 3 жол бойы сервистік нысандары қызмет көрсетіп келсе, бұған қосымша жеке кәсіпкер Г.Жұмағазиеваның (нысанның І қабаты іске қосылған) және жеке кәсіпкер Т.Абибуллаевтың «С» санатты сервистік нысандары 2020 жылы пайдалануға беріледі деп күтілуде. Сонымен қатар аталған автокөлік дәлізі бойынан жеке кәсіпкер Т.Жалғасбековтің бастамасымен «С» және «Д» санатындағы жол бойы сервистік қызмет көрсету орталығының құрылыс жұмыстары жүргізілуде. Жыл ішінде аудандағы бөлшек сауданың көлемі 6,3 млрд теңгеге, көтерме сауда бойынша 10,7 млрд теңгеге жетті. Облыс әкімі Қуанышбек Досмайылұлы Ысқақов ауданда жұмыс сапарымен болып, Арал қаласынан құны 30,0 млн теңгені құрайтын «Қуаныш» медициналық орталығын; Сексеуіл кентінен құны 100,0 млн теңгені құрайтын «Алтын» сауда үйін; Қаратерең ауылынан құны 80,0 млн теңгені құрайтын «Жалғасбай» ЖШСның «Балық қабылдау және тоңазыту цехының»; Арал қаласынан жалпы құны 540 млн теңгені құрайтын, толыққанды қайта жаңғыртудан өткізіліп, еуро үлгісінде жарақтандырылған төрт жұлдызды «Арал» қонақ үйінің ашылу салтанатына қатысты. Бұл нысандарда барлығы 69 адам тұрақты жұмыспен қамтылып отыр. Бұдан бөлек, сауда-саттық саласында ауданға жаңалық болып келген құны 110 млн теңгені құрайтын «SULPAK» гипермаркеті мен жоба құны 13 млн теңге болатын «Сайда 2 Жайлы» сауда үйі ашылып, пайдалануға берілді. Аталған нысандарда 36 адам тұрақты жұмыспен қамтылған. Қосымша, аудан бойынша жеке кәсіпкерлердің өз қаражаты есебінен жалпы құны 1,2 млрд теңге болатын 19 нысан пайдалануға берілді. Ауыл шаруашылығы: Агроөнеркәсіп кешеніндегі жалпы өнім көлемі 7 млрд теңгені құрап, 2018 жылмен салыстырғанда 102,0 пайызға артты. 2018 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда мүйізді ірі қара 7,5 пайызға, жылқы 22,0 пайызға, түйе 6,8 пайызға, қой мен ешкі 9,1 пайызға өскен. Ауданда ауыл шаруашылығы саласы бойынша 25 заңды тұлға мен 723 шаруа қожалығы тіркелсе, оның ішіндегі 8 ауыл шаруашылығы құрылымы асыл тұқымды мал өсірумен айналысады. 2019 жылдың 1 желтоқсанына аудандағы барлық нысандағы ауыл шаруашылығы құрылымдарында 51261 бас мүйізді ірі қара, 94692 бас қой мен ешкі (оның ішінде: қой 64198 бас, ешкі 30494 бас), 35208 бас жылқы және 29197 бас түйе малы бар. Мал және мал өнімдерін экспорттауға байланысты ауданнан «Жаңа-Арал» ЖШС осы жылы Қытай еліне 40 тонна түйе жүнін өткізсе, «Арал Талап Агро» ЖШС Өзбекстан еліне 189 бас түйе малын сатты. «Дипломмен ауылға» мемлекеттік бағдарламасы бойынша 34 жас маманға 6,0 млн теңге көлемінде біржолғы көтерме жәрдемақы берілсе, 7 маманға тұрғын үй сатып алуға 22,7 млн теңге қаржылай көмек көрсетілді. Егін шаруашылығы: 2019 жылы аудан бойынша барлығы 203,4 гектар жерге егін егілді. Атап айтқанда, 15 гектар жерге жаңа жоңышқа, 2 гектар жерге картоп, 84,1 гектар жерге бақша, 14,3 гектар жерге көкөніс, 83 гектар жерге ескі жоңышқа дақылдары және 5 гектар жерге алма көшеттері егіліп, өнім толықтай жиналып алынды. Бағаны тұрақтандыру: Облыста белгіленген әлеуметтік маңызы бар 19 түрлі негізгі азық-түліктің бағасына мониторинг жүргізілуде. Баға тұрақтылығын қалыптастыру мақсатында ағымдағы жылы 49 тонна Павлодар қаласының «Асылан» ұны және 34 тонна «Аралым» ұны, барлығы 83 тонна әлеуметтік ұн, 10 тонна күріш, 5 тонна қарақұмық жармасы және 2 тонна қант тапсырыс бойынша алынып, тиімді бағада халыққа ұсынылды. 2019 жылдың 5 қарашасы күні «Байқоңыр» ӘКК» ҰК АҚ-ның тұрақтандыру қоры арқылы 1 вагон (68,0 тонна) Қостанай облысының бірінші сұрыпты «Ажар» әлеуметтік ұны алынып, келісі 102 теңгеден (1 қабы 5100 теңгеден) аудандағы наубайханаларға тапсырыс бойынша таратылып берілді. Сонымен қатар нан бағасын тұрақтандыру мақсатында аудандағы «КZ-MBK» ЖШС ұн тарту комбинаты жұмыс жасап, 1-ші сұрыпты «Аралым» ұнын келісі 120 теңгеден (1 қабы 6000 теңгеден) наубайханалар мен халыққа сатуда. Сондай-ақ Нұр-Сұлтан қаласында – 1, Қызылорда қаласында – 3, Байқоңыр қаласында 2 рет және аудан орталығында 9 рет, барлығы 15 рет ауыл шаруашылығы өнімдерінің жәрмеңкесі өткізілді. Экологиялық сауықтыру: 2019 жылға облыстық бюджеттен Қамыстыбас және Ақшатау көлдер жүйесіндегі су шаруашылығы нысандарының техникалық құжаттарын жасауға 5,1 млн теңге бөлініп (Аманөткел, Бекбауыл, Жетес би, Райым ауылдық окрутері), су шаруашылығы нысандарының техникалық және бағалау құжаттары жасалды. 2019 жылға облыстық бюджеттен экологиялық жағдай мен сумен қамтамасыз етуді жақсарту мақсатында Ақирек ауылдық округіндегі Қаһар каналына тазалау жұмыстарын жүргізуге 57,9 млн теңге, Қаратерең ауылдық округіндегі «Баян» каналының су шаруашылығы жұмыстарын жүргізуге 68,4 млн теңге, Бөген ауылдық округіндегі «Көкіш» каналының (Сағымбай) су шаруашылығы жұмыстарын жүргізуге 64,3 млн теңге бөлініп, тиісті шаралар толығымен жүргізілді. Ал Жетес би ауылдық округіндегі «Советжарма» каналының сағасына 2 көзді су тоспасын салуға облыстық бюджеттен 42, 1 млн теңге бөлініп, су тоспасы салынды. Жер қатынастары: Арал ауданында 2019 жыл көлемінде кәсіпкерлік мақсатта жалпы көлемі- 3,4 гектар болатын 33 жер учаскесі сауда-саттық (аукцион) арқылы сатылып, 16,7 млн теңге қаражат аудан бюджетіне түсірілді. Арал ауданы бойынша 14 елді мекеннің шекарасын кеңейту жұмыстарын жүргізу үшін (Қызылжар, Шөмішкөл, Бекбауыл, Құмбазар, Ақбай, Тоқабай, Сапақ, Жаңақұрылыс, Жалаңаш, Қарашалаң, Ақбасты, Қосаман елді мекендерінің және Сексеуіл, Жақсықылыш кенттері) 5 млн теңге қаржы бөлініп, елді мекендер бойынша жерге орналастыру жобалары дайындалып, толықтай аяқталды. Балық шаруашылығы: Аудан аумағында балық шаруашылығы үшін маңызы бар Кіші Арал теңізінің 18 учаскесі, Сырдария өзені және 20 көл бар. 2019 жылға Кіші Арал теңізінен 6678 тонна, Қамыстыбас көлдер жүйесінен 335 тонна, Ақшатау көлдер жүйесінен 23 тонна, Приморский көлдер жүйесінен 31 тонна, барлығы 7067 тонна балық аулау лимиті бекітілген. Ауданда жылдық қуаттылығы 19900 мың тоннадан асатын 8 балық өңдеу зауыттары жұмыс істейді. Оның 4-еуі («Арал балық өңдеу зауыты», «Арал СДО», «Камбала балық балықшылар өндірістік орталығы», «СДО Қарашалаң» ЖШСның балық өңдеу зауыттары) балықты тереңінен өңдейтін болса, қалған 4-еуі («Ар-М-Кон», «Бөген СДО», «Қуаныш», «Жалғасбай» шағын балық өңдеу зауыттары) балықты қатыру, мұздату және ыстау сияқты өңдеумен айналысады. Сонымен қатар, осы зауыттардың 2-еуі («Арал балық өңдеу зауыты» ЖШС, және «Арал сервистік дайындау орталығы» ЖШС балық өңдеу зауыттары) Еуропа нарығына шығуға мүмкіндік беретін «Еврокод» белгісіне ие. 2019 жылы ауланған балық 2950 тонна болса, өңделген балық 2938 тоннаны құрады. Оның ішінде 2019 жылдың 11 айында 2004 тоннасы Ресей, Қытай, Германия, Польша, Нидерланды, Грузия, Украина, Әзербайжан, Қырғызстан мемлекеттеріне экспортқа шығарылды. Облыс көлемінде табиғи су айдындарының балық қорын көбейту мақсатында республикалық бюджеттен жыл сайын Кіші Арал теңізіне және Ақшатау көлдер жүйесімен, Қамыстыбас көлдер жүйесіне осы «Қамыстыбас балық питомнигі» РМКҚ арқылы 14 млн 800 мың дана майда бір жылғы шабақтар және 420 мың дана екі жылғы шабақтар жіберіліп өсірілуде. Биыл да Арал өңірі балықшыларының V слеті өтіп, шараға облыс әкімінің орынбасары Бақытжан Намаев, ҚР Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің «Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитетінің» төрағасы Қайыр Рыскелдинов және балық шаруашылығы саласындағы республикалық және халықаралық ұйымдардың өкілдері, қоғам қайраткерлері мен аймақтағы балық шаруашылығының ардагерлері, сондай-ақ Ақтөбе мен Түркістан облыстарының өкілдері қатысты. Ветеринария: Аудан көлемінде эпизоотияға қарсы ісшараларды жүргізуге 155,3 млн теңге, энзоотиялық ауруларының алдын алуға 10,9 млн теңге қаржы бөлініп, толығымен игерілді. Сонымен қатар қаңғыбас иттерді жою шараларына 5,9 млн теңге бөлініп, барлығы 4088 бас қаңғыбас ит ауланды. Құрылыс: Құрылыс жұмыстарына тоқталсақ, жыл басынан бері 19741 шаршы метрді құрайтын 166 жеке тұрғын үй пайдалануға берілді. Құрылыс саласында барлығы 1,9 млрд теңгені құрайтын 9 жоба іске асырылуда. Соның ішінде Арал қаласынан қатты тұрмыстық қалдықтарына арналған полигон құрылысы, 250 орындық оқушылар үйінің құрылысы, Сексеуіл кентіндегі 40 төсектік аурухана құрылысы 2020 жылға өтпелі болса, Сексеуіл кентіндегі №231 орта мектепке қосымша 100 орындық оқу корпусының құрылысы, Шижаға елді мекенінен жаңадан бой көтерген мәдениет үйінің құрылысы және Сексеуіл кенті мен Сазды елді мекендеріндегі биотермиялық шұңқырлардың құрылыс-монтаж жұмыстары толығымен аяқталып, пайдалануға берілді. Сонымен қатар мемлекеттік-жекешелік әріптестік арқылы Арал қаласынан «Құқықтық қызмет көрсету орталығы», сондай-ақ Шөмішкөл, Қосаман елді мекендерінен медициналық бекеттер салынып, ел игілігіне берілді. Жол жөндеу: Жол жөндеуге байланысты биылғы жылы 10 жобаны іске асыруға 760,3 млн теңге қаржы қаралды. Оның ішінде аудандық маңызы бар «Самара-Шымкент-Жақсықылыш-Тоқабай-Абай», «Арал қаласына кіреберіс», «ЖаңақұрылысБекарыстан би», «Ақлақ-Қаратерең» автожолдары жалғасын тапса, «Самара-Шымкент-Бекбауыл» автожолы (0,6 шақырым) бастау алды. Сондай-ақ «Қамыстыбас елді мекеніне кіреберіс», «Самара-Шымкент- Сексеуіл», «Самара-Шымкент-Шижаға», Сексеуіл кентінің ішкі көшелері және Арал қаласы көшелерінің жолдары ағымдағы жөндеуден өтті. Энергетика: Энергетика саласына биылғы жылы 46,8 млн теңге қаржы қаралды. Оның ішінде Сексеуіл кенті мен Бекбауыл елді мекенінен жаңадан тұрғын үй салу үшін жер телімдерін беру мақсатында электр желісін кеңейту және жүргізу жұмыстарына жобасметалық құжаттамалары әзірленіп, мемлекеттік сараптамадан өткізілуде. Сондай-ақ аудандық бюджеттен Сексеуіл және Жақсықылыш кенттерінің көшелеріне жарықтандыру жұмыстары жүргізілсе, Қамыстыбас елді мекеніне қосымша трансформатор орнатылды. Сонымен қатар, қолма-қол бақылау шотындағы қаржылары арқылы Аралқұм, Бекбауыл, Бөген, Ақирек, Жаңақұрылыс, Қаратерең, Мергенсай ауылдық округтерінің көшелеріне 9,7 млн теңгеге жарықтандыру жұмыстары жүргізілді. Ал Аралқұм, Бекбауыл, Қаратерең, Жетес би ауылдық округтеріне абаттандыру жұмыстары есебінен 3,5 млн теңгеге шағын сәулеттік нысандар жөнделіп, алаңдар мен саябақтар қоршалды. Бұдан бөлек, Октябрь ауылдық округі Қызылорда облысында тіректі елді мекендер арасында өткізілген «Үлгілі ауыл» облыстық байқауында ІІ орынға ие болып 7,5 млн. теңге сыйақы алды. Аталған сыйақыға ауылдың кіре беріс жолы мен екі көше жарықтандырылды. Ауызсу: Ауызсу мәселесі бойынша Сексеуіл кентінің тұрғын үйлерін орталық су жүйесіне қосу жұмыстары және Сексеуіл кентіне қарасты Жалғызағым (86 бекет) елді мекенінің тұрғын үйлеріне ауызсу құбырын тарту жұмыстары толыққанды аяқталды. Арал қаласындағы Шүкіров, Жұбаниязов, Тәңірбергенов көшелеріне жүргізілген ауызсу құбырлары күрделі жөндеуден өткізілді. Сондай-ақ Бөген ауылдық округіне қарасты Қарашалаң елді мекеніне ауызсу құбыры тартылып, Камыстыбас елді мекеніндегі лагерь насосты стансасына, Райым елді мекеніндегі насос стансасына күрделі жөндеу жүргізілсе, Ақбасты елді мекеніне су тұшытқыш қондырғы алынып берілді. Арал қаласының №1 ықшам ауданына су желісінің құрылысын жүргізу жұмыстарына жоба-сметалық құжаттарды әзірлеуге аудандық бюджеттен 10,2 млн теңге бөлініп, мемлекеттік сараптаманың оң қорытындысы алынды. Газдандыру: Аудандық бюджеттен бөлінген 58,4 млн теңгеге 6 нысанның (аудандық өнер мектебі, мәдениет орталығы, «Гүлдер», «Мереке», «Алтын балық» балабақшалары, №64 орта мектеп) бу қазандықтары газ отынына ауыстырылды. Бұдан бөлек, 4 нысанды (№220 мектеп, №62 мектеп-лицейі, аудандық мәдениет үйі, аудандық жұмыспен қамту, әлеуметтік бағдарламалар және азаматтық хал актілерін тіркеу бөлімінің ғимараты) көгілдір отынға қосу үшін мемлекеттікжекешілік әріптестік аясында жұмыстар жүргізіліп, бүгінгі күні толықтай орындалды. Аталмыш жобаларға барлығы 67,1 млн теңге қаралған. Сондай-ақ 2 нысанды (№13 орта мектеп, №14 мектеп-лицей) мемлекеттік-жекешілік әріптестік аясында газ отынына көшіру үшін облыстық энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық басқармасына ұсыныс берілді. Сонымен қатар республикалық бюджеттен бөлінген 558,0 млн теңгеге Жақсықылыш кентін газдандыру жұмыстары 2019 жылы басталып, бүгінгі таңда жұмыстың 95 пайызы орындалды. Абаттандыру: Абаттандыру, көркейту-көгалдандыру және санитарлық тазалық жұмыстары жалғасын тауып, Арал қаласындағы №14 мектеп-лицейіне баратын көшені жарықтандыру және жаяу жүргіншілер жолын салу жұмыстары жүргізілді. Қамыстыбас елді мекеніне «Тағзым» алаңы салынса, Қарақұм ауылдық округіндегі «Наурыз» алаңы абаттандырылды. Бұдан бөлек, Аманөткел, Октябрь ауылдық округтеріндегі су сақтау қоймасы мен жасыл екпелерді қоршау жұмыстары жүргізілді. Жұмыспен қамту: Жаңа жұмыс орындарын ашу, жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды кеңейту шаралары арқылы ауданда есепті мерзімде ресми жұмыссыздық деңгейі 0,9 пайызға тұрақтап, аудандағы жұмыссыздық деңгейі 4,9 пайызға төмендеген. Жыл басынан бері жұмыс іздеуші ретінде орталыққа хабарласқан 3525 адамның 1593- і тұрақты жұмысқа орналасты. 12 бос жұмыс орындары жәрмеңкесі өткізіліп, 1662 жаңа жұмыс орны ашылды. «Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың 2017-2021 жылдарға арналған «Еңбек» мемлекеттік бағдарламасының бірінші бағыты бойынша қатысушыларды техникалық, кәсіптік біліммен және қысқа мерзімді кәсіптік оқумен қамтамасыз ету мақсатында 172 адамға жолдама берілді. Еңбек нарығына байланысты қажетті мамандықтар белгіленіп, 5 (бес) мамандық бойынша 180 адам қысқа мерзімді кәсіптік оқуға жолданды. Оның 162-сі оқуын аяқтады. Оқуды аяқтағандардан 90-ы тұрақты жұмысқа орналасса, 12-сі мемлекеттік грант алып, 1 адам бағдарлама аясында несие алды. Бағдарламаның екінші бағыты – жаппай кәсіпкерлікті дамыту бойынша «Бастау-Бизнес» жобасына жоспарға сәйкес 470 адам оқытылып, сертификаттары табысталды. Олардың ішінен 101 адамы өз кәсіптерін ашу үшін 318,5 млн теңге несие алды. Бастапқы бизнесті іске асырып жатқан немесе іске асыруды жоспарлайтын бағдарлама қатысушыларына 100 айлық есептік көрсеткіш (252500 теңге) көлемінде 50 адамға 12,6 млн. теңге және жастарға, көп балалы, табысы аз отбасыларға, еңбек етуге қабілетті мүгедектерге 200 айлық есептік көрсеткіш (505000 теңге) көлемінде 150 адамға 75,8 млн теңге көлемінде мемлекеттік гранттар берілді. Бағдарламаның үшінші бағыты – халықты жұмыспен қамтуға жәрдемдесу және еңбек ресурстарының ұтқырлығы арқылы еңбек нарығын дамыту бойынша: Әлеуметтік жұмыс орындарына 159 адам жіберіліп, оның 111-і тұрақты жұмысқа орналастырылды. Жастар тәжірибесіне 380 адам жіберіліп, оның 118-і тұрақты жұмыспен қамтылды. Қоғамдық жұмыстармен 709 адам қамтылып, оның 39-ы тұрақты жұмысқа орналасты. «Халықты жұмыспен қамту туралы» ҚР-ның Заңына сәйкес мүмкіндігі шектеулі азаматтар ішінен жұмысқа жарамды жұмыс іздеуші ретінде 89 адам хабарласып, тұрақты жұмысқа – 35, қоғамдық жұмысқа – 20, жастар тәжірибесіне – 3, әлеуметтік жұмысқа – 2, қысқа мерзімді оқуға – 7, «Бастау- бизнес» арқылы оқуға – 18 және несие алған - 4 азамат жіберілді. Қылмыстық атқару инспекциясы және жазасын өтеп келгендердің есебінде тұратындардан - 36 адам хабарласып, тұрақты жұмысқа – 23, қоғамдық жұмысқа – 2, кәсіптік оқуға 8 адам жіберілсе, мемлекеттік грантты 3 адам алды. Әлеуметтік төлемдер: Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмекке ағымдағы жылға 1,2 млрд теңгеге жуық қаржы қаралып, 2111 отбасынан (12 185 отбасы мүшелерінен) құжат қабылданып, бүгінгі күнге қаралған қаржы толығымен игерілді. Жыл басынан бері табысын қайта есептеу кезінде тиесілі болмай қалған және жалған ақпарат берген отбасыларға анықталған бұзушылықтар бойынша талдау жұмыстары жүргізіліп, қайта есептелініп, төлемдер тоқтатылды. Қазіргі таңда атаулы әлеуметтік көмектің заңсыз есептелген 126 отбасынан 13,5 млн теңге бюджетке кері қайтарылды. Артық төленіп кеткен қаржыларды кері қайтаруына байланысты осы айда бюджетке 912,0 мың теңге келіп түсті. 2018 жылмен салыстырғанда 2019 жылға қаралған қаржы 989,5 млн. теңгеге, яғни 6,3 есеге көбейді. Мұндай шаралар ауданымыздағы тұрмыс жағдайы төмен көп балалы отбасыларға біршама көмек көзі болды деп есептейміз. 2019 жылға жергілікті бюджеттен аз қамтамасыз етілген отбасыларға 7697,5 мың теңге қаржы қаралып, 338 отбасындағы 1653 адамға тұрғын үй көмегі тағайындалып, төленді. Сондай-ақ жыл көлемінде тұрмыс жағдайы төмен, мүмкіндігі шектеулі, жалғыз басты қарттарға және жетім балаларға, барлығы 539 отбасына 8,7 млн. теңгеге қайырымдылық көмек жасалынды. Білім саласы: Аудандағы жалпы орта білім беретін 50 мектепте 17070 оқушы дәріс алады. Педагог қызметкерлерді аттестаттаудың жаңа жүйесі бойынша осы уақытқа дейін 772 педагог маман (модератор – 287, сарапшы – 351, зерттеуші –139, шебер –2) санаттарын алды. Мұндай жүйе бойынша санат иеленгендердің 11-і (8 –зерттеуші, 3 – сарапшы) мектеп басшыларын құрайды. 2019 жылы Арал қаласындағы №83 орта мектебінің қосымша құрылысына 1,9 млн теңге және №13 орта мектебіне ағымдағы жөндеу жұмыстарына 5,2 млн теңге аудандық бюджеттен қаралып, тиісті жұмыстар жүргізілді. Білім беру ұйымдарының материалдық-техникалық базамен қамтылуы өзекті мәселелердің бірі. Қазіргі таңда аудандағы 6 мектеп жаңа типтегі жаңғыртылған физика, химия, биология кабинеттерімен толық жабдықталса, қалған мектептер қосымша 5 – «Физика», 9 –«Биология», 12 – «Химия», жаңа үлгідегі 14 – «Робототехника» кабинеттерімен және сол сияқты мектептер 1164 компьютер, 155 интерактивті тақтамен қамтамасыз етілген. 2019 жылы «Балаларға арналған ақысыз ІТ-сыныптар» жобасы аясында №14, 62 мектеп-лицейлері мен оқушылар үйінің базасы облыстық бюджеттен бөлінген 2,7 млн теңгеге STEM-платформасымен қамтамасыз етілді. Бұдан бөлек, аудандық бюджеттен 18,6 млн. теңге бөлініп, 40 жиынтық интерактивті тақта, ноутбук, проектор алынып, аудандағы 40 мектепке 1 жиынтықтан берілді. Аудан мектептерін цифрлық білім беру ресурстарымен қамту, кең жолақты интернетке қосу және видео құрылғылармен жабдықтау жұмыстары қарқынды түрде жалғасып, 30 мектеп «Білімлэнд» виртуалды оқыту платформасымен 30 онлайн негізінде және 19 мектеп оффлайн негізінде жұмыс жасайды. «Электрондық күнделік» жүйесімен 100 пайыз қамтылды. Аудандағы 8 мектеп жанындағы интернаттарға 164 оқушы орналасса, 4 мектепте 370 (№19 – 104; №82 – 38; №237 – 39; №262 – 189) баланы мектепке күнделікті тегін тасымалдау ұйымдастырылған. Аталған оқушыларды тасымалдау үшін 11 мектеп автокөлігі қызмет көрсетеді. Қаратерең елді мекеніндегі № 82 орта мектепке Тастақ елді мекенінен қатынайтын 23 оқушыға қажетті автокөлік алуға 2020 жылы аудандық бюджеттен 15 млн теңге бөлінді. Бөген елді мекеніндегі З. Шүкіров атындағы №20 орта мектепке 100 жыл толуына орай қазан айында мерекелік шарада соңғы 50 жыл ішінде мектеп қабырғасынан түлеп ұшқан шәкірттер тарапынан демеушілік жасалып, мектеп ауласына спорт алаңы, балалар тасымалына арналған «Газель» автокөлігі және смарт теледидар берілді. Жалпыға міндетті оқу қорынан аудан мектептеріне 2019 жылы 204,9 млн теңге қаржы бөлініп, «Қамбаш» олимпиадалар және қосымша білім беру орталығында жетім, ата-ана қамқорлығынсыз қалған, көп балалы және аз қамтылған отбасы балаларының демалысына және бір мезгіл ыстық тамақпен қамтамасыз етуге жұмсалды. Жазғы маусым кезеңінде оқушылардың бос уақытын тиімді пайдалану мақсатында тынығу лагерьлеріне, өзге де мақсатты шараларға 16 147 бала қамтылды («Қамбаш» тынығу және сауықтыру орнына – 600, 44 мектептегі күндізгі тынығу лагерлеріне – 2189, үйірмелерге – 6840, шатырлы лагерьлерге – 450, ауданнан тыс жерлердегі лагерьлерге – 450, көркейтукөгалдандыру жұмыстарына –818, саяхатқа – 2200, аулалық клубтарға – 2600). Жыл ішінде ауданымызда «Мектепке жол» акциясы барысында барлық білім беру мекемелерінде аз қамтылған, тұрмысы төмен отбасыдағы 1505 балаға 9 млн теңге көлемінде мектепке қажетті киім мен оқу құралдарынан көмек жасалды. Аудан көлеміндегі 3 пен 6 жас аралығындағы 4279 бала 100 пайыз мектепке дейінгі білім беру ұйымдарымен қамтылып отыр. 2019 жылдың қаңтар айынан бастап Аманөткел ауылдық округінен жеке кәсіпкер А.Д.Жалғасбаевтың бастамасымен «Зере» жеке балабақшасы ғимараты бой көтеріп, пайдалануға берілді. Бүгінгі күні балабақшада 3 топта 60 бала тәрбиеленуде. Сонымен қатар 2019 жылдың қазан айынан бастап Бекбауыл ауылдық округі, Үкілісай елді мекенінен №265 негізгі мектеп жанынан 20 орындық шағын орталық ашылып, өз жұмысын бастады. 2019 жылы аудан бойынша жалпы орта білім беру ұйымдарынан 733 түлек оқу бітіріп, олардың 58,0 пайызы (425 бала) Ұлттық бірыңғай тестілеуге қатысып, орташа балл көрсеткіші 78,0 пайызды құрады. Түлектердің 41-і «Алтын белгі», 12-сі «Үздік аттестат» иегері атанды. Денсаулық сақтау саласы: Ауданның демографиялық көрсеткішіне тоқталсақ, жыл басынан бері 1659 бала туылып, туу көрсеткіші өткен жылмен салыстырғанда 0,6 промиллеге жоғарылап отыр. 1 жасқа дейінгі шетінеген бала саны 2018 жылы 15 бала болса, 2019 жылы 11 бала болды. Туберкулез ауруымен алғаш рет ауырғандар және алғашқы рет тіркелген қатерлі ісік аурулар саны біршама төмендеп отыр. Ауыл халқының игілігі үшін жаңадан биыл 31,6 мың теңгеге 6 санитарлық автокөлік алынып, 3 автокөлік Қызылжар, Бөген, Жақсықылыш дәрігерлік емханаларына, 1 автокөлік Арал қаласындағы Байтұрсынов дәрігерлік емханасына, 2 автокөлік орталық ауруханаға табысталды. Сонымен қатар жергілікті бюджеттен 4,5 млн теңгеге медициналық құрал-жабдықтар алынып, пайдалануға берілді. Дене шынықтыру және спорт: Бұқаралық спортты дамыту мақсатында жыл басынан бері есепті кезеңде 138 спорттық ісшара өткізіліп, спортпен шұғылданушылар саны халықтың 30,0 пайызын құрады. Жыл көлемінде Қазақстан Республикасының әртүрлі чемпионаттары мен біріншіліктерінде аудан спортшылары жалпы саны 106 медальді (23 алтын, 30 күміс пен 53 қола) иеленді. Азия чемпионаттарында аудан спортшылары 7 алтын және 3 күміс, 1 қола медаль иеленсе, әлем чемпионаттарында 3 алтын медальмен облыс қоржынын толықтырды. Ресей Федерациясының Краснодар өлкесінің Анапа қаласында ересектер арасында өткен әмбебап жекпе-жектен әлем чепионатында жерлестеріміз Болатұлы Әліби мен Сауытбаев Фараби І орынды иеленсе, тәуелсіздік күніне орай Ақтөбе қаласында өткен қазақ күресінен ересектер арасындағы әлем чемпионатында Нұрым Сәлімгереев жеңімпаз атанды. Мәдениет: Арал ауданы бойынша 72 мәдениет нысаны халыққа қызмет көрсетеді. 2019 жылы мәдениет мекемелерінде әртүрлі деңгейде жоспарланған және жоспардан тыс 2094 іс-шара өткізілді. Мәдени-ағарту саласына келетін болсақ, ағымдағы жылдың мамыр айында облыс көлемінде атап өтілген ақын, Мемлекеттік сыйлықтың иегерлері Фариза Оңғарсынованың 80 жылдығы және ақын, сыншы, аудармашы Жарасқан Әбдірашұлының шығармашылығына арналған «Парасатты поэзия» атты халықаралық фестиваль өтті. Биыл әлемге әйгілі жазушы, қоғам қайраткері, қазақ руханиятының абызы, суреткер-қаламгер Әбдіжәміл Кәрімұлы Нұрпейісов 95 жасқа толды. Осыған сәйкес, қазан айында Алматы қаласындағы Абай атындағы опера және балет театрында ҚР Мемлекеттік хатшысы Қырымбек Елеуұлы Көшербаевтың қатысуымен Әбдіжәміл Кәрімұлының 95 жылдық мерейтойы кең көлемде аталып өтті. Бұл шараға облыстан және ауданнан арнайы делегация барып қатысты. Бұндай іс-шаралар туған жері Арал ауданында да өз жалғасын тапты. Осыдан кейін, Мемлекет басшысы ҚасымЖомарт Кемелұлы Тоқаев Әбдіжәміл Нұрпейісовті арнайы қабылдап, «Қазақстанның Еңбек Ері» атағының «Алтын жұлдыз» айрықша ерекшелік белгісін табыстады. Сонымен қатар ауданда жазушы Айжарық Сәдібекұлының 80 жылдық мерейтойы аталып өтті. 16 желтоқсан – ҚР Тәуелсіздік күні мерекесі қарсаңында аудандық мәслихат депутаты, «Арал ауданының құрметті азаматы», жеке кәсіпкер Ақыл Сәдуақасова «Құрмет» орденімен және аудандық аурухананың анестезиологреаниматология бөлімшесінің меңгерушісі Бердімағамбетов Темірхан «Шапағат» медалімен, «Аралтұз» АҚ-да тұз өңдеу цехының тұз майдалау, байыту және кептіру учаскесінің операторы Шаханов Әлихан Төлепбайұлы ҚРның Құрмет грамотасымен марапатталды. Діни ахуал: Бүгінде аудан бойынша исламдық бағыттағы 25 мешіт жұмыс жасайды. 2019 жылы аталған мешіттердің имамдарыдіни біліктіліктерін арттыру мақсатында оқытылып, ауданымыздың діни бірлестік өкілдерімен тығыз қарым-қатынаста жұмыстар істеп келеді. Діни экстремизм мен терроризмнің алдын алу мақсатында республикаға, облысқа белгілі теологтардың қатысуымен ісшаралар тұрақты түрде өткізілді. Қылмыстық ахуал: Есепті мерзімде қылмыс пен құқық бұзушылықтардың жолын кесу мақсатында барлығы 63 жедел-профилактикалық іс-шара өткізілді. Атқарылған шаралар кезінде барлығы 8984 (2018 жылы – 11245) әкімшілік құқық бұзушылық анықталған. Оның ішінде жол қауіпсіздігі бойынша – 4986, қоғамдық қауіпсіздік бойынша – 3998. Қылмыс түріне келетін болсақ, адам өлтіру, ауыр дене жарақатын салу, ұрлық қылмысы, алаяқтық, тонау, бұзақылық төмендеді. Құрметті жерлестер! Әр кезеңнің өз жетістігі болатынын ескерсек, 2019 жыл осындай толымды нәтижелермен қорытындыланды. Ал 2020 жыл нақты мақсаттар орындалатын жыл болсын. Ендігі кезекте, алдағы міндеттерді атап өткенімізді жөн деп санаймын. АЛДАҒЫ МІНДЕТТЕР: – Ең алдымен Мемлекет басшысының Жолдауын, мемлекеттік, салалық бағдарламаларды, облыс әкімінің 2020 жылға арналған іс-қимыл жоспарын жүзеге асыру; – 2019-2022 жылдарға арналған Қызылорда облысының әлеуметтік-экономикалық дамуының кешенді жоспарындағы Арал ауданына қатысты жобалаларды іске асыру; – Инженерлік-көлік инфрақұрылымын қамтамасыз ету мақсатында Арал қаласының жинақы құрылысы жөніндегі 2020-2023 жылдарға арналған кешенді жоспарына сәйкес жұмыстар жүргізу; – Арал ауданының әлеуметтік-экономикалық дамуын қамтамасыз ету, жаңа жұмыс орындарын құру; – Ауданда жаппай кәсіпкерлікті дамыту, салық түсімдерін молайту, инвестиция тарту жұмыстарын жандандыру; – Арал қаласы мен елді мекендерді абаттандырып, жолдарды жөндеу; – Әлеуметтік нысандарды көгілдір отынға қосу; – Жарықтандыру жұмыстарын жалғастыру; – Елді мекендерді сапалы ауызсумен қамтамасыз етуді жалғастыру біздің басты міндетіміз болмақ. Қадірменді ағайын! Қымбатты жерлестер! Міне, ауданда атқарылған жұмыстар аз емес, дегенмен атқарылар шаруа одан да көп. Осы игі істердің бәрі, билік пен халық арасындағы берік байланыстың нәтижесі деп түсінеміз. Уақыт бір орында тұрмайды. Заман өткен сайын халықтың әлеуметтік сұранысы да артады. Сондықтан алдағы уақытта да ауданның өсіп-өркендеуіне атсалысып, қолдау білдіретіндеріңізге сенімім мол. Баршаңызды терең тарихы, қазыналы жері бар, тәуелсіз елі бар айдынды Арал ауданының жарқын болашағы жолында аянбай еңбек етуге шақырамын. (Ескертпе: Есепті баяндамадағы көрсеткіштер 11 айдың қорытындысымен әзірленген. 12 айдың нәтижесімен көрсеткіштерде өзгеріс орын алады).
