ТЕҢІЗ ТӨСКЕЙІНДЕГІ БЕРЕКЕЛІ ТІРЛІК

"Өзен жағалағанның өзегі талмас" деген тәмсілдің бар екенін білеміз. Бұл ой орамы су сағасына қоныстанған халықтан береке арылмайтынын білдірсе керек. Ал теңіз жағасындағы жұрттың берекелі тірлігіне баға беру үшін балық шаруашылығы саласы бойынша ауданда атқарылып жатқан жұмыстарды саралай өтсек жеткілікті. Бір кездері тіршілігі тұралаған айдынды өңір қазір өзіндік балық кластерін құруға бет алып келеді. Бұл Елбасының Аралға деген қамқорлығының, сонымен бірге теңіз төскейіндегі жұрттың Мемлекет басшысына деген сенімінің нәтижесінде жүзеге асып жатқан жұмыстар.Бір кездері облыс балық шаруашылығы бойынша республикада алдыңғы қатарда болып, жылына 55-60 мың тоннаға дейін су маржанын сүзуге қол жеткізді. Кейін теңіздің тартылуымен, шалқыған тірлік шатқаяқтады. Тіпті, жергілікті балықшылар өзге өңірлерге үдере көшті. Теңіз суының тұздылығы өсіп, ау салу мүлдем тоқтайтын деңгейге келді. Бір ғана мысал, 2000 жылы Солтүстік Аралдан бар-жоғы 400 тонна ғана балық ауланған екен. Экономикасы өркендеген айдынды өңір осылайша экологиялық апат аймағына айналды. Алайда, Елбасы көмегінің арқасында бір кездегі балықшылар даңқын қайта жаңғыртуға мүмкіндік туды.
Мемлекет басшысының бастамасымен жүзеге асқан "Сырдария өзенінің арнасын реттеу және Арал теңізінің солтүстік бөлігін сақтау" жобасы шаруашылықты жандандыруға мол септігін тигізді. Осының нәтижесінде су Арал қаласына 17 шақырымға дейін жақындады. Көлемі 20-30 мың гектардан асатын ондаған ірі көл қалпына келді. Жойылып кеткен балық түрлері қайта оралды. 2000 жылмен салыстырғанда су маржанын аулау 20 есеге артып, 8 мың тоннаға дейін жетті.
Шикізат болса, өңдеу де, экспорт та жолға қойылады. Аз уақыт ішінде ата кәсіппен айналысушылар қатары көбейіп, өнеркәсіп ашушылар артты. Қазіргі таңда ауданда 7 балық өңдеу зауыты жұмыс істейді. Оның төртеуі терең өңдеумен айналысса, екеуі қатыру, мұздату, ыстау секілді жеңіл түрлерін қамтиды. Былтыр іске қосылған, жылдық қуаты 2500 тонна болатын "Ар-М-Кон" ЖШС кәсіпорны да өз ісін дөңгелетуде.
Бүгінде Арал балығы Еуропа нарығына шықты. Кәрі құрлықта біздің өнімдерге деген сұраныс артып келеді. Қазір экспорттық әлеуетті одан әрі арттырудың жолдары қарастырылуда. Мәселен, Польшаға 405 тонна, Грузияға 133,2 тонна, Әзербайжанға 120 тонна өнім жөнелтілген. Меже бұдан да жоғары болуы қажет. Себебі, табыстың көзі – сыртқы саудада.
Балық шаруашылығы турасындағы оң өзгерістерді одан әрі тізе беруге болады. Өйткені, ата кәсіптің ауқымы кеңейіп, бизнесті бүгінгі заманға сай жандандыру жолға қойылып келеді. Сонымен қатар, жарты ғасырға жуық уақыт үзіліп қалған балықшылар слеті соңғы жылдары қайта жанданып, дәстүрлі түрде өтіп келеді. Бұл – теңіз төскейіндегі берекесі артқан тірліктің, дүркіреген думанның көрінісі.
М.ҚҰРМАНӘЛІ.