Тазалық – мәдениет өлшемі
Қазақ халқы «Салақтан олақ жақсы» деп бекер айтпаса керек. Себебі олақ адамның қолынан түк келмесе де, тазалық сақтай біледі емес пе?! Ал салақ адам өз табалдырығынан бастап, жан-жағын ластауға бейім келеді. Қазіргі уақытқа дейін кей тұрғындар үшін “тазалық мәдениеті” деген ұғым қалыптаспай отыр. Әрине қала тазалығына жоғарғы қызметтер жауапты деп жатамыз, бірақ тазалықты әр адам өзінен бастау қажет. Белгіленбеген орынға қоқыс тастап, жабайы тірліктерге барып жүргендері бар. Тіпті қымбат көліктерімен әуендетіп келіп, қоқыстарын қала сыртына тастайтындары да жоқ емес. Бұл дегеніміз – қала тазалығы бір биліктің қолында ғана емес, тұрғындардың да қолында деген сөз.Қазіргі таңда жалғыз технологиядан бөлек, қоғамның барлық саласы өз бетінше уақыт санап дамып келеді. Соның ішінде көше тазалығы да бұрынғыға қарағанда едәуір дамыған. Қаламызда 226 көше бар. Сондай-ақ қала тұрғындары 1800-ге жуық қоқыс жәшігімен қамтамасыз етіліп отыр. Бірақ сол үй алдындағы қоқыс жәшігін елемей, жарамсыз болып қалған қалдықтарды көшенің әр бұрышына тастайтындары да бар. Осыдан кейін көп көкейінен "бұл қоқыс жәшігі не үшін керек?" деген сұрақ орын алады. Тіпті кей тұрғындардың есік алдында ыбырсып жатқан қоқыс жәшігі, неше түрлі зиянкес жәндіктердің ұшып-қонып жүруіне әкеледі. Кейде кешкілік уақытта қоқысты өртеп жататындар да бар. Ол жерден шыққан түтін бүкіл көшені алып, тіпті тыныс ала алмай қаламыз. Өртеніп жатқан қоқыс арасында өртеуге келмейтін, яғни тарс етіп ұшып кететін заттар да болады. Сондай майда заттар өз жөнімен өтіп бара жатқан адамға зиянын тигізбесіне кім кепіл?! Әрине үйден шыққан қоқыс болғаннан кейін, оның ішінде түрлі жарамсыз болып қалған тағамдардан бастап, қатты тұрмыстық қалдықтар да жатады. Оның иісін айтпақ түгілі, ойлауға да келмейді. Осыдан кейін түрлі жәндіктер үймелегені былай тұрсын, ит, мысықтар ақтарып та кетеді. Иә, оны өртемей-ақ, арнайы қоқыс алатын көлік шақыртып алғызсақ, одан ұшатын шаңның өзі бөлек әңгіме. Қазір қыс мезгілі болған соң көшедегі қоқыстарды көзіміз шала бермейді. Кейін күн жыли бастаған соң қалың қар астында қалған ірілі-кішілі қоқыстар шығады.Ауданда қала тазалығы күнделікті жүйелі түрде жүргізіліп жүр. Осыған орай, ортақ пайдаланылатын орындарды, саябақтарды, скверлердi ластау, оның iшiнде белгiленбеген орындарға коммуналдық қалдықтарды тастау бойынша бейнебақылау камералары арқылы Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексінің 434-2-бабына сәйкес хаттамалар толтырылып, айыппұлдар салынуда және де алдағы уақытта тұрмысқа жарамсыз қоқыс қалдықтарын тастайтын орындарға қосымша бейнебақылау камераларын орнату жұмыстары жоспарлануда. Сонымен бірге 2022 жылы Арал қаласы бойынша Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Кодексінің 434-2-бабына сәйкес 26 хаттама толтырылып, 199 995 теңге айыппұл салынған. Жалпы қала бойынша қоқыс тасталатын 10 орын бекітілген. Сондай-ақ Арал қаласындағы тазалық жұмыстарына бақылау жасап, құқық бұзушылықты анықтау мақсатында қала аумағы 8 секторға бөлініп, әр сектордың басшылары мен құрамы бекітілген. Бүгінгі күні Арал қаласының ғана емес, ауыл-аймақтың да тазалығын қамтамасыз етуді аудан әкімі назардан тыс қалдырған емес.
Жапония елінде әрбір тұрғын тазалық мәселесіне аса жауапкершілікпен қарайды. Ол елде жарамсыз болып қалған қоқыстарды іріктеп, реттеу жұмыстарын жүргізеді. Токио және көптеген ірі қаласында қоқыс контейнерлері пластик, қағаз, темір, әйнек, жанатын, жанбайтын, қайта өңделетін деп бөлініп, іріктеледі. Әр қалдықтың өзіне тән түсті пакеттері болады. Мәселен, көк пакетте әйнек қалдықтары болса, жасыл түстіде пластик қалдықтары болады. Егер тұрғын қоқыс салатын пакеттерді шатастырып алған жағдайда, қомақты айыппұл төлейді екен. Көптеген мемлекеттер қоқысты өртеуге мүлдем тыйым салған. Себебі тұрмыстық қалдықтарынан түрлі улы газдар бөлініп, ауаны ластайды. Тұрмыстық қалдықтарды өртеу АҚШ пен Жапонияда ғана рұқсат етілген, бұл елдерде плазмалық газдау әдісі қолданылады. Жапондықтар өртелген қоқыс күлін арнайы құрылғылармен тығыздап, құрылыс заттарын өңдіреді, ғимараттар тұрғызып, пайдаларына жаратады екен.
Табиғат – бізге берілген үлкен байлықтардың бірі. Оны құртатын да, гүлдендіретін де – өзіміз. Сондықтан да қаламыздың тазалығына немқұрайлы қарамай, үлкен жауапкершілікпен қарап, одан әрі гүлдендірудің жолын іздегеніміз дұрыс-ақ. Тазалық мәселесі жер мен уақытты талғамайды. Қашанда өзекті болып қала береді. «Жұмыла көтерген жүк жеңіл» демекші, сіз бен біз болып қаламызды таза ұстайық. Келешек жас ұрпаққа да осы нәрселерді өнеге етіп, жақсы тәрбие берейік.
А. НҰРЛАНОВА
