Ысталған балық дайындаудың шебері

Кейде ешкімге алақан жаймай, өзінің сүйікті ісмен айналысып, отбасын бағып, ел қатарлы еңбек етіп жүрген жандарды көргенде ішің жылып қалады. Бинеті батпан, шалғайдағы ауылда тұрса да өз өміріне дән риза, пейілі дархан ауылдағы әйелдер тіптен бөлек. Кәсібіміз тілшілік болған соң елдегі ерекше жаңалыққа елең етіп отырамыз. Жексенбідегі демалыс күнімде күре жолдың бойында қоныс тепкен Аралқұм ауылына арнайы іс-сапармен барып қайттым. Мақсатым сондағы қарапайым шаруа адамдарымен жүздесіп, олардың еңбек жолын көпшілікке таныту болды.
Аралқұм ауылында 1300 –ге жуық халық тұрады. Ауылдың қақ ортасын теміржол бөліп жатыр. Ал шығысында «Батыс –Европа-Батыс-Қытай» көлік дәлізі. Ауыл халқы осы өңірлік логестиканың игілігін көріп отыр. Себебі мұнда жұмыссыз жатқан адам жоқ. Бәрі қорадағы малын сауып, балығын ыстап пойызға шығып, жол бойындағы өздері жасап алған шағын дүңгіршекке апарып сатып, нәпақасын тауып жүр.
Дұрыс-ақ, Әсіресе Аралқұмнің ысталған балығының керемет болатындығын аралдықтар тегіс мойындайды. Тіл үйіретін тәтті балықты сүйсініп жесек те оның жасалу жолын көбіміз біле бермейміз. Аралқұмдық кәсіпкер Айжан Әбдірова бізге ысталған балықтың жасалуы туралы мол ақпарат берді.
Оның ауласында тізбектеліп ілінген балықтың сан-алуан түрін көзге ілмей кету мүмкін емес. Тыста келген тосын адамға да ең бірінші көзге шалынатын сол шығар. Және аулада қара бөшке, жанында көне табақ тұрды. Бізді ілтипатпен сәлем беріп қарсыалған Айжан әңгімесін бастап кетті.
– Мен балық ыстауды ең алғаш енемнен үйренгенмін. Қазір тұрмыста болғаныма 20 жыл болды. 3 балам бар. Келін болып түскен күнен бастап, үйдегі айнымас тіршілігімнің бір бөлігі осы балық ыстау болатын. Бұл біздің отбасымызбен істейтін жұмысымыз. Жалғыз біздің отбасы емес, Аралқұмдағы әрбір үшінші отбасы балық ыстаудың технологиясын жақсы біледі, - деген Айжан балық ыстауды көрсетуге кірісті.
Ысталған балық жасау үшін арнайы балық түрі керек емес. Кез –келген балықтан жасай беруге болады. Әсіресе ақ балық, шортан, сазан сынды балық түрлері ысталғанда дәмі ерекше болып шығады екен. Айжан өнімге керекті шикізатты Арал қаласы мен Қамыстыбас ауылының балықшыларынан алады.

– Ең алдымен балықты жон арқасынан түзу етіп тіліп, әбден тұздап, 5 күн тұзда қалдырамыз. Сонан кейін тұзға піскен балықты екі-үш мәрте жақсылап таза сумен жуып, жайып тастаймыз. Қағу желдің өтінде екі күн тұрған балықты ыстауға дайындаймыз. Көпшілікке «бөшке» деп айтсам түсінікті болар осы ыдыстың үстіңгі ашық бөдігіне балықтарды бас жағынан сымға өткізіп, қаз қатар кәуәп секілді тізбектеп іліп шығамыз. Енді балықты ыстау үшін картон қағаз бен ағаштың майда үгіндісі керек. Оны табақша ыдыстың ішіне жағып алып, бөшкенің астыңғы тесік бөлігінен ішке енгіземін. Сонан соң, аузын жақсылап қымтап, байлап 20 минутқа қалдырамыз. Бұл енді күн ырайына байланысты. Жаз мезгілінде 20 минутта ыс алып кетсе, қыста 40 минутқа дейін созылуы мүмкін, - деп түсіндіріп берді Айжан Толыбайқызы.
Ешқандай қоспасын, табиғи таза өнімнен, үй жағдайында дайындалған мұндай тағамның адам денсаулығына пайдасы да мол. Өнімге сұраныс та жоғары. Аудан аумағынан бөлек Алматы, Шымкент қаласынан да тапсырыс беріп алдыратын адамдар бар. Бағасы балықтың көлеміне қарай  қойылып отырады.
– «Әркімнің өз несібесі бар» дейді ғой қазақ. Сол сияқты біздің де бұйырған нанымыз бар.  Шаруасы көп болас да, отбасымызбен істейтін болған соң қиындығы көп байқалмайды. Әрі 20 жылдан бері істеп кел жатқандықтан бұл менің күнделікті үйреншікті жұмысыма айналып кеткен, - дейді кейіпкеріміз.

Аралдан алысқа қыдыра барсаңыз немесе сырттан келген қонақ ең бірінші сұрайтын ысталған балық осындай әдіспен жасалады. Бір ескере кететіні бұл өнім өзінің құнарын көпке дейін сақтай алатын ерекше қасиетке ие. Тез бұзылып кетпейді. Сондықтан алыс сапаға шықсаңыз еш қорықпай алып жүрсеңіз болады.
Айжан Әбдірова дайын болған өз өніміне дәм татқызды. Ғажап. Қолдың дәмі деген осылай болса керек. Көз жұмып, таңдай қақпау мүмкін емес. Айжанға кәсібінің берекелі болуын тілеп тарқастық.
Назерке Маратқызы