СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚ КҮРЕС - ӘР АЗАМАТТЫҢ МІНДЕТІ

Сыбайлас жемқорлық – бүгінгі күннің ең өткір мәселелерінің бірі. Ол тек жеке адамдардың ғана емес, тұтас қоғамның дамуына кері әсер ететін дерт. Әлемдік деңгейде әрбір ел сыбайлас жемқорлықтың ауыр салдарымен күресіп келеді. Қазақстан үшін де бұл мәселе өзекті, себебі жемқорлық қоғамның дамуын тежеп, әділетсіздікке жол ашып отыр.Сыбайлас жемқорлық – билікке ие болған немесе лауазым иелері өз өкілеттігін жеке мүдделеріне пайдаланып, заңды және этикалық нормаларды бұзу. Бұл тек мемлекеттік қызметкерлердің қылмысы емес, ол бизнес, білім беру, медицина және басқа салаларда да кеңінен таралған.
Жемқорлықтың формалары көп, мысалы:
– Пара алу және беру;
– Қызмет бабын асыра пайдалану;
– Бюджет қаражатын ұрлау;
– Лоббизм мен монополиялық жағдай жасау.
Жемқорлықтың кесірінен қоғам көптеген қиындықтарға тап болады:
– Экономикалық кері әсер. Инвестицияның азаюы, бюджеттік қаржының тиімсіз жұмсалуы ел экономикасына зиянын тигізеді.
– Қоғамдық теңсіздік. Халық арасында әділетсіздік пен сенімсіздік пайда болып, байлар мен кедейлер арасындағы алшақтық артады.
– Мемлекеттік институттардың беделін түсіру. Құқық қорғау органдары мен мемлекеттік құрылымдарға деген сенім азаяды.
– Құқықтық дағдарыс. Заңға бағынбау, әділетсіз шешімдер қоғамды хаосқа әкелуі мүмкін.
Жемқорлықпен күрес көп қырлы әрі үздіксіз процесс. Ол тек мемлекеттік деңгейде ғана емес, жеке азаматтардың да қатысуымен жүргізілуі тиіс.
Мына шараларды жүзеге асыру маңызды:
1. Құқықтық реформалар
– Жемқорлыққа қарсы заңдарды қатаңдату;
– Лауазымды тұлғаларға қатаң жаза қолдану;
– Сот жүйесінің тәуелсіздігін қамтамасыз ету.
2. Цифрлық технологияларды енгізу
– Электрондық мемлекеттік қызметтерді кеңінен қолдану;
– Бақылаудың ашық жүйесін құру.
  3. Қоғамдық бақылауды күшейту
– Қоғам белсенділері мен БАҚ өкілдерінің жемқорлықты ашудағы рөлін арттыру;
– Халықаралық тәжірибені қолдану.
  4. Білім беру және тәрбие
– Мектептер мен университеттерде жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру;
– Адалдыққа негізделген ұлттық құндылықтарды дәріптеу.
Қазақстан Республикасының Президенті сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті басты міндеттердің бірі ретінде белгілеп отыр. «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» заң қабылданып, мемлекеттік органдардың ашықтығын қамтамасыз етуге бағытталған реформалар жүзеге асырылуда. Соған қарамастан, халықтың жемқорлыққа қарсы күреске қатысуы жеткіліксіз.
Түйін: Сыбайлас жемқорлық – қоғамды іштен ірітіп, оның дамуына үлкен кедергі келтіретін құбылыс. Бұл дертпен күрес тек биліктің ғана емес, әрбір азаматтың міндеті. Әділдік пен адалдық қағидаттарын ұстану – қоғамның өркениетке қадам басуының негізі. Егер әрбіріміз өз құқығымызды қорғап, әділетсіздікке көз жұмбасақ, Қазақстан сыбайлас жемқорлықсыз жарқын болашаққа жетері сөзсіз.
Абайдың: «Әділетті іздеп, ынсапқа кел, шындықпен жанаспасаң, адамдық пендеңе лайық емес» деген сөзін еске түсірсек, жемқорлықпен күрес – тек заңнамалық процесс емес, бұл біздің адамгершілік парызымыз.

А.БАЛМЫРЗАЕВА,
Қамыстыбас ауылдық округі әкімі