ДАМЫҒАН ТІЛДЕР ҚАТАРЫНА ҚОСАТЫН ҚАДАМ

Қандай да бір тілдің дамығандық деңгейі үш түрлі белгіге ие болуынан көрінеді. Оның алғашқысы – өзіндік жазу жүйесінің болуы (графикалануы), екіншісі – жалпыға түсінікті әдеби нормасының болуы (стандартталуы) және үшіншісі – осы заманғы ғылыми-техникалық прогреске икемді болуы (модернизациялануы). Осы тұрғыдан келсек, қазақ тілін әлемнің дамыған тілдерінің қатарына  қосу үшін осылардың бәрін ескеру қажет. Өйткені аталған белігерге  тіліміз өз мәнінде жауап бере алмайды. Бұл қазақ тілінің кемшілігі немесе кінәсі емес, бұл – тіл дамытудағы кеңестік заманның зардаптары, сондай-ақ қазіргі біздің шалалығымыз. Қазіргі күні осы олқылықтардың орнын толтыру бағытында көптеген жұмыстар жүргізіліп жатыр. Соның бірі жазу жүйемізді қайта қарап, латыннегізді жаңа қазақ әліпбиіне көшуіміз.

Халықтың сын-пікірлері ескеріле отырып, Елбасы жарлығымен халыққа ұсынылған жаңа әліпби алдыңғы нұсқаларға қарағанда әлдеқайда тиімді екенін көрсетті. Жаңа латыннегізді жазуға ғалым ретінде ішінара жеке пікірлерім болғанымен жалпы қолданыс үшін қолайлы екеніне келісемін. Негізінен, әліпбиде әріптер саны аз болған сайын мінсіз бола түседі. Мысалы, латын графикасында 26 әріп болса, соны ағылышандар ғана өзгеріссіз толық игерген. Ағылшын тілінің кең ауқымды қолданылатынының да бір себебі сол.

Жаңа әліпби қабылданғанымен оның толықтай жалпыхалықтық қолданысқа енгізу оңай жұмыс емес. Сондықтан көпшілік бұған бір кісідей атсалысуы қажет.

Аман АБАСИЛОВ, филология ғылымдарының кандидаты, Қорқыт ата атындағы ҚМУ-дың қауымдастырылған профессоры.