Косоводағы күрделі ахуал

Өткен аптада Косово мен Сербия арасы тағы ушықты. Оған Косово билігінің 1 тамыздан бастап енгізген жаңа талабы себеп болды. Ел үкіметі Сербияның төлқұжатымен жүрген азаматтарға Косово жеке куәлігін алуды талап ету, сондай-ақ серб нөмірлері бар барлық көлікті қайта тіркеу туралы шешім қабылдаған. Бұл жергілікті сербтердің наразылығын тудырды.

Косоволық сербтер елдің сол­түстігінде Сербиямен арадағы шекара бекеттерін жапқан Елде сире­налар дауысы естілген. Баспа­сөздегі хабарларда Косовода сиреналар естілгені айтылса, косо­волық сербтердің осы дыбыстарға байланысты шекараны жауып тастағаны хабарланды. Ертеңіне аймаққа НАТО-ның Косово күш­теріне (KFOR) тиесілі екі көлік келгені хабарланды.

Косово полициясы дирек­торының орынбасары Бесим Хоти өз мәлімдемесінде косоволық сербтер көліктермен шекараға тосқауыл қойғанын, полиция күш­терінің Брняк пен Яринье шека­ра қақпаларын жапқанын мәлім­деді. Сонымен қатар Косово поли­циясы кейбір жерлерде оқ дауыс­тары естілгенін, олардың кейбі­реулері полиция күштеріне бағыт­талғанын, бірақ ешкім зардап шекпегенін алға тартты.

Косоволық баспасөз беттерінде албан текті азаматтардың ша­буыл­ға ұшырағаны және бұл шабуыл­дарда көліктердің зақымдалғаны туралы ақпараттар тарады. Үкі­мет Косоводағы сербтердің ше­кара өткелдерін жабу әрекетін айып­тағанына ескере отырып, мұны Белград тарапы дайындаған деп кү­діктеніп отыр. Косово премьер-министрі Альбин Курти елдегі агрес­сивті әрекеттерді Сербия жос­парлағанын және оның аран­да­тушылығымен жасалғанын, кө­терілістердің басты жауапты­ларының бірі Сербия президенті Александр Вучич пен Сербия үкі­меті кеңсесінің директоры Петар Петкович екенін алға тартады.

«Сербияның заңсыз құры­лымдары бұрынғыдан да агрес­сивті қылмыстық топтарға ай­налды. Бұл біздің ел үшін оңай емес, өйткені оларды солтүстік көршіміздің бүкіл мемлекеттік құрылымдары қолдап отыр. Кеше ондаған өрескел және анық заң бұзушылықтар болды. Біз халықаралық ұйымдарды, ЕО мен НАТО-ны Белград ашық түрде арандатып, арнайы дайындап қаржыландырған Косовоның солтүстігіндегі қылмыстық топтардың зорлық-зомбылығы мен агрессиясын айыптауға шақырамыз», деді Курти.

Сербия Қорғаныс министрлігі Косоводағы ахуалға араласпағанын және әлеуметтік медиадағы жалған ақпаратқа сенуге болмайтынын мәлімдеді. Сербия президенті Александр Вучич оқиғаға қатысты мәлімдеме жасап, косоволық сербтер бұдан былай қудалауға шыдамайтынын ашық айтты. Президент Вучич өз сөзінде «Біз бейбітшілікті қалаймыз, бірақ біз берілмейміз», деп ортаға бейтарап пікір ұсынды. Дегенмен өз елінің қақтығыс тудыратын және қақтығысты қалайтын тарап емес екенін атап көрсеткен Вучич: «Сербия Слободан Милошевич пен Борис Тадич кезіндегідей оңай жеңетін ел емес» екенін ескертуді ұмытпады.

Сербияның бұған дейін мұн­дай күрделі және қиын жағдайда болмағанын атап көрсет­кен Вучич өз сөзінде Приш­тина әкімшілігін өздерін үнемі құр­бан ретінде көрсетуге тырыса­тынын тілге тиек етті. Сонымен қатар Вучич Косоводағы албан­дардың премьер-министр Альбин Куртидің кесірінен қиындықтарға тап болғанын және Батыстың Косо­вода болуы мүмкін қақтығысты қаламайтынын айтты.

Еуроодақ Косоводағы оқи­ғаларға алаңдаулышылық таны­тып, оқиғаға қатысты мәлім­деме ж­асады. ЕО Косовоның сол­түс­тігіндегі оқиғадан соң тарап­тарды Брюссельге аталған мәсе­лені талқылауға шақырды. Сербия мен Косово арасындағы барлық мәселенің диалог арқылы шешілуі керектігін атап көрсеткен Еуроодақ комиссиясының өкілі Питер Стано «Еуроодақ екі тарап­ты да шешім табу және мұндай шиеленістердің қайта болуына жол бермес үшін Брюссельде ал­дын алу жолдарын талқылауға ша­қырады» деді. Сонымен қатар Стано тұрақтылық пен қауіп­сіз­­дікке қауіп төндіретін және бар­лық азаматтардың еркін жүріп-тұ­руы­на кедергі келтіретін кез келген ке­лі­сілмеген және біржақты әрекетті дереу тоқтату керек деп мәлімдеді.

Осыдан кейін Косово үкіметі елдегі сербтерге ұлттық нөмірлер мен жеке куәліктерін өзгерту туралы енгізген шешімін бір айға кейінге қалдырып, 1 қыркүйекке дейін шегерді. Жалпы, Косово мен Сербия арасында түрлі себептермен шиеленістер жиі болып тұрады. Негізгі себептердің бірі – 2008 жылы тәуелсіздігін жариялаған Косовоны Сербияның әлі күнге дейін өз территориясы деп санауында.

egemen.kz